Ir al contenido

Jach'ak'achi munisipyu

Wikipediamanta
(Achakachi munisipyu-manta pusampusqa)
Jach'ak'achi munisipyu
Jach'ak'achi jisk'a t'aqa suyu
Municipio de Achacachi
Wiñaymarka qucha, Titiqaqa qucha
Umasuyu pruwinsya Wallqanqa
Unancha
.
Mama llaqta Buliwya
Tinkurachina siwikuna
Suyu Chuqiyapu suyu
Pruwinsya Umasuyu pruwinsya
Kantunkuna 11
Llaqtakuna -
Uma llaqta Jach'ak'achi
Simikuna aymara simi, kastilla simi, qhichwa simi
Runakuna 60.050 (1992)
70.371 (2001) (Warina, Santiago Wata, Chuwa Kukani, Watajata kantunkunawan)
Runa ñit'inakuy - runa / km²
Hallka k'iti kanchar 1.072 km²
Hanaq kay 4.000 m
Kamasqa wata
Kuraka Eugenio Rojas Apaza (2007)
Umalliq Bernabé Paucara Bautista (2007)
Karu rimay yupay
Pacha suyu UTC-4
Aymara simipi llika tiyanan
Qhichwa simipi llika tiyanan
Kastilla simipi llika tiyanan www.achacachi.gov.bo

Jach'ak'achi munisipyu (aymara simi: Jach'ak'achi jisk'a t'aqa suyu; kastilla simipi: Municipio Achacachi) nisqaqa Buliwya mama llaqtapi huk munisipyum, Umasuyu pruwinsyapi, Chuqiyapu suyupi. Uma llaqtanqa Jach'ak'achi llaqtam (7.540 runa, 2001 watapi).[1]

Allpa saywachi

[llamk'apuy | pukyuta llamk'apuy]

Kantunkuna

[llamk'apuy | pukyuta llamk'apuy]

2005 watakama chunka tawayuq kantunmi karqan.

Kantun Runakuna (2001)[2] Uma llaqta
Jach'ak'achi kantun 18.959 Jach'ak'achi
Jach'a Ajllata kantun 7.152 Jach'a Ajllata (Ajllata Grande)
Janq'u Amaya kantun 1.796 Janq'u Amaya (Jancko Amaya)
Franz Tamayo kantun 2.837 Franz Tamayo
Qurpaputu kantun 3.741 Qurpaputu (Villa Asunción de Corpaputo)
T'aqamara kantun (kamasqa 2007 watapi)[3] - T'aqamara (Tacamara)
Warisata kantun 11.211 Warisata
Watajata kantun 2.231 Watajata
Chuwa Kukani kantun (kunan: Chuwa Kukani munisipyupi) 1.848 Chuwa Kukani (Chua Cocani)
Chuwa Wisalaya kantun (kunan: Chuwa Kukani munisipyupi) 2.481 Chuwa Wisalaya (Chua Visalaya)
Copancara kantun (kunan: Warina munisipyupi) 1.067 Copancara
Q'alaki kantun (kunan: Santiago Wata munisipyupi) 2.936 Q'alaki (Kalaque)
Santiago Wata kantun (kunan: Santiago Wata munisipyupi) 5.076 Santiago Wata (Santiago de Huata)
Sunkachi kantun (kunan: Chuwa Kukani munisipyupi) 2.453 Sunkachi (Soncachi)
Warina kantun (kunan: Warina munisipyupi) 6.559 Warina

Musuq munisipyukuna, 2005, 2009, 2010 watakunapi kamasqa:[4][5][6][7]

  • Warina (Warina kantun, Copancara kantun)
  • Santiago Wata (Santiago Wata kantun, Q'alaki kantun)
  • Watajata (Watajata kantun)
  • Chuwa Kukani (Chuwa Kukani kantun, Chuwa Wisalaya kantun, Sunkachi kantun kimsa llaqtanwan: Comunidad Corpa Chilaya, Comunidad Lacachi, Jach'a Sunkachi (Soncachi Grande))

Runakuna

[llamk'apuy | pukyuta llamk'apuy]

Munisipyupiqa aswanta Aymara runakunam tiyanku.

Runa llaqta %
Qhichwa 0,4
Aymara 95,0
Waraniyi, Chikitus, Moxos 0,1
Mana indihina 4,4
Huk indihina runa llaqta 0,1

Pukyu: obd.descentralizacion.gov.bo

Simikuna

[llamk'apuy | pukyuta llamk'apuy]

Munisipyupiqa aymara, kastilla, qhichwa simikunatam lliwmanta astawan rimanku.[8]

Simi Rimaqkuna
Qhichwa simi 593
Aymara simi 62.240
Waraniyi simi 17
Huk indihina simi 60
Kastilla simi 44.810
Hawa simi 125
Indihina similla 22.865
Indihina simi kastilla simipas 39.513
Kastilla similla 5.298

Yachachiy

[llamk'apuy | pukyuta llamk'apuy]

Munisipyupi paqarisqa

[llamk'apuy | pukyuta llamk'apuy]

Kaypipas qhaway

[llamk'apuy | pukyuta llamk'apuy]

Pukyukuna

[llamk'apuy | pukyuta llamk'apuy]
  1. ↑ ine.gob.bo
  2. ↑ www.ine.gov.bo
  3. ↑ www.lexivox.org / T'aqamara kantun, kamasqa 2007 watapi
  4. ↑ www.lexivox.org Warina munisipyu
  5. ↑ www.bolivia.com Santiago Wata munisipyu, Warina munisipyu
  6. ↑ www.lostiempos.com / Chuwa Kukani munisipyu
  7. ↑ Watajata munisipyu
  8. ↑ obd.descentralizacion.gov.bo/municipal/fichas/ obd.descentralizacion.gov.bo / Observatorio Bolivia Democrático (kastilla simi)

Hawa t'inkikuna

[llamk'apuy | pukyuta llamk'apuy]
Wallqanqa (Chuqiyapu) Chuqiyapu suyu Unancha (Chuqiyapu)
Uma llaqta: Chuqiyapu
Pruwinsyakuna: Abel Iturralde • Antikuna • Aruma • Bautista Saavedra • Chinchay Yunka • Eliodoro Camacho • Franz Tamayo • Gualberto Villarroel • Inkawi • Inkisiwi • José Manuel Pando • José Ramón Loayza • Lariqaqa • Manqu Qhapaq • Muñecas • Paqaqi • Pedro Domingo Murillo • Qarañawi • Umasuyu • Urin Yunka
Munisipyukuna (uma llaqtakuna): Achakachi (Achakachi) •Achuqalla (Achuqalla) • Altu llaqta (Altu llaqta) • Ankuraymi (Ankuraymi) •Apulu (Apulu) • Asunta (Asunta) • Awqapata (Awqapata) • Ayata (Ayata) • Ayu Ayu (Ayu Ayu) • Batallas (Batallas) • Ch'ililaya (Ch'ililaya) • Chakarilla (Chakarilla) • Charasani (Charasani) • Charaña (Charaña) • Chulumani (Chulumani) • Chuma (Chuma) • Chuqiyapu (Chuqiyapu) • Huchusuma (Huchusuma) • Ichuqa (Ichuqa) • Inkisiwi (Inkisiwi) • Irupana (Irupana) • Isquma (Isquma) • Ixiamas (Ixiamas) • Jesús de Machaca (Jesús de Machaca) • K'ayruma (K'ayruma) • Kaqwata (Kaqwata) • Kiyawaya (Kiyawaya) • Kurawara (Kurawara) • Kuru Kuru (Kuru Kuru) • Kurwa (Kurwa) • Laqha (Laqha) • Likuma Pampa (Likuma) • Luriway (Luriway) • Malla (Malla) • Mapiri (Mapiri) • Miqapaka (Miqapaka) • Muqu Muqu (Muqu Muqu) • Pakaqi Nasaqara (Nasaqara) • Pallqa (Pallqa) • Papil Pampa (Papil Pampa) • Patakamaya (Patakamaya) • Pilichuku (Pilichuku) • Pukarani (Pukarani) • Q'alamarka (Q'alamarka) • Q'alaq'utu (Q'alaq'utu) • Q'aqyawiri (Q'aqyawiri) • Qarañawi (Qarañawi) • Q'imi (Q'imi) • Qallapa (Qallapa) • Qarapuku Chawaya (Qarapuku) • Qataqura (Qataqura) • Qullana (Qullana) • Qullqincha (Qullqincha) • Qullqiri (Qullqiri) • Qumanchi (Qumanchi) • Qumpaya (Qumpaya) • Qupaqhawana (Qupaqhawana) • Quripata (Quripata) • Quruyqu (Quruyqu) • San Andrés de Machaca (San Andrés de Machaca) • San Buenaventura (San Buenaventura) • San Pidru Tikina (San Pidru Tikina) • Santiago de Machaca (Machaqa) • Santiago Wata (Santiago Wata) • Sapahaqi (Sapahaqi) • Sika Sika (Sika Sika) • Surata (Surata) • Takakuma (Takakuma) • Taraqu (Taraqu) • Tipuani (Tipuani) • Titu Yupanki (Titu Yupanki) • Tiwanaku (Tiwanaku) • Tiyupunti (Tiyupunti) • Tumarapi (Tumarapi) • Umala (Umala) • Umanata (Umanata) • Waki (Waki) • Wanay (Wanay) • Warina (Warina) • Waychu (Waychu) • Wiyacha (Wiyacha) • Yaku (Yaku) • Yanakachi (Yanakachi) • Yuraqk'aspi (Yuraqk'aspi)
Amachasqa sallqa suyukuna: Apulupampa sallqa pacha suyu • Madidi mamallaqta parki • Pilón Lajas kawsay pacha risirwa • Purani Churikimpaya • Qutapata mamallaqta parki
Wallakuna: Apulupampa walla • Chuqiyapu walla • Kimsa Krus walla • Qhapaq Walla
Urqukuna: Akhamani • Anallaqsi • Chachakumani • Chakaltaya • Chawpi Urqu • Ch'iyar Juqhu • Illampu • Illimani • Jach'a Waracha • Janq'u Uma • Kalwaryu urqu • Katantika • Kunturiri • Mururata • Qalsata • Q'asiri • Uchuy Allpamayu • Wayna P'utuqsi
Quchakuna: Chalalan • Chilata • Ch'iyar Quta • Illampu chullunku qucha • Lichiquta • Milluni • Q'ululu • Santa Rusa • Such'i • Titiqaqa • Wiñaymarka
Mayukuna: Beni • Heath • Huchusuma • Llika • Mayutata • Mercedes • Qaqa • Quijarro • Tampupata • Untujawi • Parawa • Secure • Tampupata • Tuychi • Vagantes • Yanamayu • Yata • Yuraqmayu
Wat'akuna yaqa wat'akunapas: Chilliqa wat'a • Killawat'a • Qhuchiwat'a • Qupaqhawana yaqa wat'a • Suriki wat'a • Taraqu yaqa wat'a • Titiqaqa wat'a • Yampupata yaqa wat'a
Runa llaqtakuna: Aphru-buliwiyanu • Araona • Aymara • Chiman runa • Kallawaya • Qhichwa • Takana
Rimaykuna: aymara • kastilla • qhichwa • waraniyi
Runakuna: José Ballivián • Manuel Isidoro Belzu • Tupaq Katari • Ismael Montes • Bartolina Sisa • José Manuel Pando
Mawk'a llaqtakuna: Iskanwaya • Iwawi • Pachataka • Qhunqhu Wankani • Qulli Qulli chullpakuna • Sampaya • Wisk'achani
Karu puriy: Killa Qhichwa • Quijarro phaqchakuna • San Félix phaqcha
Wallqanqa (Buliwya) Suyukuna (Buliwya) Unancha (Buliwya)
 Beni ·  Chuqichaka ·  Chuqiyapu ·  Pando ·  P'utuqsi · ·  Quchapampa ·  Santa Krus ·  Tarija ·  Uru Uru
"https://qu.wikipedia.org/w/index.php?title=Jach%27ak%27achi_munisipyu&oldid=666440" p'anqamanta chaskisqa (Wikipedia, Qhichwa / Quechua)