Sapara runa

Wikipediamanta
Sapara runa
Sapara warmi, Ikwadur
Mama llaqta  Ikwayur
Piruw
Tiyay Ikwadurpi: Pastasa marka, Pastasa kiti, Sarayaku kitilli, Tikri mayu kitilli,
Piruwpi: Luritu suyu, Maynas pruwinsya
Runakuna ca. 900 (1993 watapi)
Ikwadurpi: ca. 200 runa, 10 llaqta [1]
Simi Sapara simi (Sapara atupama), kichwa simi
Iñiy

Sapara nisqakunaqa (kastilla simipi: Zápara, Záparo) Ikwadurpi Piruwpipas tiyaq runa llaqtam. Ñawpa pacha Sapara simita rimaq karqaptinpas, kunan pachataq kichwa icha kastilla simitam rimanku.

Kawsaynin[llamk'apuy | pukyuta llamk'apuy]

Ñawpa pacha Sapara runakunaqa sach'awakata, wankanata, yuthuta, chachalakata chakurqan. Makisapatataq manas chakurqanchu, machunkuna kaptinsi. Kunan pachataq, manañam huk sallqa uywakuna kaptinmi, makisapatapas mikhunku.

Iskay chunka kaq pachakwatap qallarisqanpiqa, k'awchu waq'ayay kachkaptinsi, saparu runap sach'a-sach'ankuna muthusqa karqan, Saparu runataq isklawchasqas karqan, k'awchuta pallananpaq qhapaq wiaquchakunapaq.

Tiyay[llamk'apuy | pukyuta llamk'apuy]

Ikwadurpi[llamk'apuy | pukyuta llamk'apuy]

Ikwadurpiqa Pastasa markapi, Pastasa kitipi, Sarayaku kitillipi, Tikri mayu kitillipipas kawsanku.

Zàpara runakunaqa chunka llaqtapi kawsanku.

  • Tikri mayu kitillipi:
    • Kuyukucha (Khuyaqucha; Cuyacocha)
    • Kunampu (Conambo)
    • Pintuyaku (Pindoyacu)
    • Balsaura
    • Wiririma
    • Turimpu (Torimbo)
    • Shiwna (Shiona)
  • Sarayaku kitillipi:
    • Hantyayaku (Jandiayacu)
    • Llanchama Kucha (Llanchama Qucha; Llanchama Cocha)
    • Masaramu (Mazaramu)

Piruwpi[llamk'apuy | pukyuta llamk'apuy]

Piruwpiqa Luritu suyupi tiyanku. Arabela runakunaqa Arabela mayu patanpi kawsanku, Ikitu runakunaqa Hanan Nanay mayu patanpi tiyanku.

Runa llaqta Suyu Pruwinsya Distritu Runakuna (1993)
Arabela [2] Luritu suyu Maynas pruwinsya Napu distritu 302 (171 qhari, 131 warmi)
Ikitu [3] Luritu suyu Maynas pruwinsya Hanan Nanay distritu 234 (130 qhari, 104 warmi)

Indihina tantanakuykuna[llamk'apuy | pukyuta llamk'apuy]

Bartolo Ushigua, Zápara runa llaqtap umalliqnin, CONAIE kunqrisupi, Ikwadur, 2004 watapi

Kaypipas qhaway[llamk'apuy | pukyuta llamk'apuy]

Pukyukuna[llamk'apuy | pukyuta llamk'apuy]

  1. www.codenpe.gov.ec/zapara.htm/ Zápara (kastilla simipi)
  2. www.peruecologico.com.pe / Arabela
  3. www.peruecologico.com.pe / Ikitu

Hawa t'inkikuna[llamk'apuy | pukyuta llamk'apuy]

Wallqanqa (Ikwadur) Ikwadurpi runa llaqtakuna Unancha (Ikwadur)
Indihina runa llaqtakuna: Achuar · A'i Kofán · Awá · Chachi · Épera · Kichwa runa · Sapara · Sekoya · Shiwiar · Shuwar · Siona · Tsa'chila · Waorani ·
Kichwa runa llaqtakuna: Chibuleo · Karanki · Kayampi · Kañari · Kichwa runa · Kitu Kara · Natabuela · Utawalu · Panzaleo · Puruha · Salasaka · Sarakuru · Tunkurawa Kichwa runa · Waranka · Amarumayu sach'a-sach'a suyup Kichwa runan: Napuruna · Pastasa runa
Huk indihina runa llaqta: Manta-Wankawillka-Puna
Wallqanqa (Piruw) Piruw suyupi runa llaqtakuna Unancha (Piruw)
Qhichwa rimaq runa llaqtakuna: Qhichwa runa · Chanka runa · Inka · K'ana runa · Qanchi runa · Q'irus · Wanka · Kichwa runa: Llakwash · Napuruna · Piruwanu Pastasa runa
Amarumayu sach'a-sach'a suyupi runa llaqtakuna: Qhichwa runa: Llakwash, Napuruna, Qhichwa Pastasa-Tigre · Arawak rimaq runa llaqtakuna: Amuesha, Ashaninka, Kulina, Chamikuru, Machiqinqa, Nomatsiguenga, Piru · Hiwaru rimaq runa llaqtakuna: Achual, Awahun, Kandoshi, Wampisa, Shuwar · Pano rimaq runa llaqtakuna: Amawaka, Kapanawa, Kashibo-Kakataibo, Kashinawa, Isqunawa, Mayo-Pisabo, Mayuruna, Yura (Nawa), Sharanawa, Shipibu-Qunibu, Yaminawa · Tupi-Waraniyi rimaq runa llaqtakuna: Kukama-Kukamilla · Kawapana rimaq runa llaqtakuna: Chayawita, Jebero · Manaraq allinchurasqa: Tawshiru, Tikuna, Urarina · Peba-Yagua rimaq runa llaqtakuna: Yagua · Witoto rimaq runa llaqtakuna: Bora, Witoto, Okaina · Harakmbet rimaq runa llaqtakuna: Amarakaeri · Takanu rimaq runa llaqtakuna: Ese' Ejja · Tukanu rimaq runa llaqtakuna: Payawa, Siquya · Sapara rimaq runa llaqtakuna: Sapara: Arabela, Ikitu
Hukkuna indihina runa llaqtakuna: Aymara runa · Uru runa
Mawk'a runa llaqtakuna: Chachapuya · Chimu · Inka · Muchik · Wari
"https://qu.wikipedia.org/w/index.php?title=Sapara_runa&oldid=667457" p'anqamanta chaskisqa (Wikipedia, Qhichwa / Quechua)