Aymara simi

Aymar aru, Aymara aru, Jaqi aru (Aymar simi, Aymara simi)
Kaypi rimasqa:	Qullasuyu, Piruw; (karu runa: Arhintina, Brasil, Chili, HAS, Ispaña, Nihun)
Suyukuna:	Chawpi Antikuna
Rimaqkuna: • Mama rimay:; • Hukkuna:	2.2 hunu • mana riqsisqa; • mana riqsisqa
Ñiqi:	120
Rimaykunap ayllun:	Aru rimaykuna
Tukri simi:
Kay mama llaqtakunapi:	Qullasuyu, Piruw
Kaypa kamachisqan:	Manam kamachisqachu
Tuyrukuna
ISO 639-1	ay
ISO 639-2	aym
ISO 639-3	aym
SIL	Llapa k'iti rimayqa kikin tuyruyuqmi:; ayr – Chawpi Aymara; ayc – Uralan Aymara
	Aymara simi k'itikuna Maypim Aymar simi, Aymara simita rimachkanku
	Kaytapas qhaway:; Rimay - Rimaykunap ayllun - Katiguriya:Rimay
	Kaytapas qhaway:; Rimay - Rimaykunap ayllun - Katiguriya:Rimay

Aymara simi icha Aymar simi (aymara simipi: Aymar aru, kastilla simipi: Aimara) nisqaqa 3.000.000 aymara runakunap rimayninmi, kay mama llaqtakunapi:

Wuliwiya: 2.000.000 rimaqkuna - 1.600.000 aymara rimaq 1992 watapi (Albó 1995)
Piruw: 500.000 rimaqkuna - 300.000 - 500.000 rimaq 1976 watapi (350.320 rimaq, Cerrón Palomino 1987)
Chili: 10.000 rimaqkuna - 48.477 aymara (runakuna: 14+ wata) 1992-93 watakunapi (Hatun Yupaypi) (Aylwin 1994)

Huk rimakuna

Kaymi huk aymara rimakuna (qhichwa simi - aymara simi):

Ñuqa: Naya
Qam: Juma
Pay: Jupa
Ñuqanchik: Jiwasa, jiwasanaka
Ñuqayku: Nanaka
Arí: Jisa
Manam: Janiwa
Hatun: Jach'a
Uchuy: Jisk'a
Wawa: Wawa
Yaya: Awki, tata
Mama: Tayka, mama
Qhari: Chacha
Warmi: Warmi
Syus: Tatitu, Yus

Aymara simi k'itikuna

(1992 watamanta yupaykuna, runakuna: 6+ wata, ^[1])

Wuliwiyapi

Chuqiyapu suyu
- Pedro Domingo Murillo pruwinsiya
  - Chakrapura k'itikuna: 93% aymara simi rimaq
  - Chuqiyapu: 40% aymara simi rimaq, 10% qhichwa simi rimaq, 54% kastilla simi rimaq
  - Altu llaqta 60% aymara simi rimaq, 53% aymara simi/kastilla simi, 35% kastilla simi
- Umasuyu pruwinsiya: 96% aymara simi rimaq
- Paqaqi pruwinsiya: 94% aymara
- Eliodoro Camacho pruwinsiya: 97% aymara
- Muñecas pruwinsiya 99% aymara
- Lariqaqa pruwinsiya: 95% aymara
  - Taqliwi kantun (Litoral): 83% aymara
  - Kantunkuna: Consata, Mapiri kantun, Sarampiuni kantun, Tipuani kantun, Wanay kantun, Santa Rosa de Challana, Tiyupunti kantun, Litoral
- Franz Tamayo pruwinsiya: 98% aymara simi rimaq, 16% qhichwa simi rimaq
- Inkawi pruwinsiya: 95% aymara
  - Wiyacha llaqta 60% aymara, 55% aymara/kastilla simi, 38% kastilla simi
- José Ramón Loayza pruwinsiya: 94% aymara
- Inkisiwi pruwinsiya
  - Chakrapura k'itillikuna: 89% aymara
  - Qullqiri llaqta: 41% aymara, 25% qhichwa, 45% kastilla simi
- Antikuna pruwinsiya: 97% aymara
- Aruma pruwinsiya: 94% aymara
- Manqu Qhapaq pruwinsiya: 93% aymara]
- Gualberto Villarroel pruwinsiya: 97% aymara
- José Manuel Pando pruwinsiya 97% aymara
- Chinchay Yunka pruwinsiya 69% aymara, 91% aymara/kastilla simi, 29% kastilla simi, 4% qhichwa
  - Quruyqu k'itipi: Quruyqu, Mururata, Pacollo, Challa, Suapi
  - Quripata k'itipi: Quripata kantun, Arapata kantun, Trinidad Pampa, Milluwaya kantun
- Uralan Yunka pruwinsiya
  - Asunta: La Asunta kantun, Villa Barrientos kantun, Las Mercedes kantun, Colopampa Grande kantun
  - Chulumani: Chulumani kantun, Chirca kantun, Wankani kantun, Ocobaya kantun, Tajma, Victorio Lanza,
  - Yanakachi: Yanakachi kantun, Villa Aspiazu kantun
  - Irupana: Irupana kantun, Chicaloma kantun, Laza kantun, La Plazuela kantun, Tres Rios kantun, Lambate kantun, Taca kantun
  - Pariguaya
  - Kantunkuna: Villa Barrientos 82% aymara, Colopampa 95% aymara
- Qarañawi pruwinsiya
  - Kantunkuna: Churu kantun 80% aymara, Inkawara kantun 89% aymara, Villa Elevación kantun 86% aymara, Carrasco kantun 89% aymara, Carrasco La Reserva kantun 83% aymara, San Pablo kantun 89% aymara, Calama kantun 84% aymara, San Lorenzo 90% aymara
Uru-Uru suyu
- Uru-Uru pruwinsiya 77% aymara simi rimaq, 23% aymara-qhichwa]
- Uru-Uru llaqta: 22% aymara, 40% qhichwa, 99% kastilla simi
- Qaranqa pruwinsya: 94% aymara
- Sajama pruwinsiya: 90% aymara
- Litoral pruwinsiya: 76% aymara, 14% qhichwa, 90% kastilla simi
- Ladislao Cabrera pruwinsiya: 91% aymara, 20% qhichwa
- Atawallpa pruwinsiya: 87% aymara, 28% qhichwa, 92% kastilla; chipaya simi rimaq, 39% aymara/chipaya simi rimaq (uru-chipaya)
- Sawkari pruwinsiya: 83% aymara, 31% aymara/qhichwa
- Tomas Barrón pruwinsiya: 82% aymara, 6% aymara/qhichwa
- Uralan Qaranqa pruwinsiya: 96% aymara
- San Pedro de Totora pruwinsiya: 90% aymara
- Chinchay Qaranqa pruwinsiya: 97% aymara
- Puerto de Mejillones pruwinsiya: 67% aymara, 9% qhichwa, 97% kastilla
- Ch'allapata pruwinsiya icha Eduardo Avaroa pruwinsiya:
  - Ch'allapata llaqta: 25% aymara, 65% qhichwa
- Puwpu pruwinsiya: 23% aymara
- Pantaléon Dalence pruwinsiya
  - Wanuni llaqta: 64% qhichwa, 16% aymara
- Santiago Wari pruwinsiya (Sebastián Pagador): 73% aymara, 55% qhichwa
P'utuqsi suyu:
- Daniel Campos pruwinsiya: 71% aymara, 98% qhichwa
- Chinchay Lipis pruwinsiya: 4% aymara, 89% qhichwa
- Antonio Quijarro pruwinsiya: 17% aymara, 74% qhichwa
  - Coroma kantun: 69% aymara, 72% qhichwa, 82% kastilla
  - Uyuni llaqta: 13% aymara, 46% qhichwa
- Rafael Bustillo pruwinsiya
  - Kantunkuna: Unsiya kantun, Aymaya kantun, Chukiuta kantun, Musuq Qulcha kantun, Qala Qala kantun, Llallawa kantun, Sicoya
- Charkas pruwinsya: qhichwa simi aymara simipas (kantunkuna: San Pedro de Buena Vista kantun, Moscari kantun, Mikani kantun, Toracari kantun, Quinamara, Tampu Khasa kantun, Carasi kantun, Pucara, Turu Turu kantun, Julu kantun, Añawani kantun, Yambata kantun)
  - Coacarí kantun: 57% aymara
- Alonso de Ibáñez pruwinsiya qhichwa simi aymara simipas (kantunkuna: Sakaka kantun, Wila Sirka kantun, Charca, Iturata, Carcoma)
  - Kantunkunapi: Sillu Sillu, Qhariphuyu kantun, Chujlla kantun, Wanaquma kantun, Challwiri kantun, Jankhu Jankhu kantun, Juntawi kantun, Chaykuriri kantun, Ovejería, Wila Wila, Tarwa Chapi: 90-100% aymara
- Chayanta pruwinsiya qhichwa simi aymara simipas (kantunkuna: Chayala kantun, Qampaya kantun, Puquqwata kantun, Takarani kantun, Qisim Phuku kantun)
- Tomás Frías pruwinsiya
  - Urmiri kantun 74% aymara, 99% qhichwa, 68% kastilla
Quchapampa suyu:
- Jayupaya pruwinsiya
  - Kukapata kantun 90% aymara
  - Kallchani kantun: 5% aymara
  - Jayupaya kantun: 11% aymara
- Tapaqari pruwinsiya
  - Leque kantun: 95% aymara, 35% aymara-qhichwa, 39% qhichwa, 52% kastilla
  - Ch'alla kantun: 83% aymara, 50% aymara-qhichwa, 66% qhichwa, 83% kastilla simi
Chuqichaka suyu:
- Urupisa pruwinsiyapi, Pujpu kantun
Beni suyu:
- Ballivián pruwinsiya: Rurrenabaque, Yukumu

Piruwpi

Chilipi

48.477 aymara rimaq (runa 14+ wata) 1992-93 watakunapi (Hatun yupaypi) (Aylwin 1994), aswanta Qullawpi:

Región XIV I-pas (Arika Parinaqutapas suyu Tarapaka suyupas): Tarapaka, Arica, Iquique, 15.439 runa
Región II (Antofagasta suyu): 4.187 runa
Región III (Atakama suyu): 1.289 runa
Región IV (Kukimpu suyu): 2.093 runa
Región V (Valparaíso suyu): 2.968 runa
Región Metropolitana (Santiago suyu): 12.165 runa
Región VI (Libertador General Bernardo O'Higgins suyu): 1.316 runa
Región VII (Mawlli suyu): 1.725 runa
Región VIII (Biobío suyu): 3.815 runa
Región IX (Arawkaniya suyu): 1.199 runa
Región XIV, X-pas (Mayukuna suyu Quchakuna suyupas): 1.602 runa
Región XI (Aisén suyu): 131 runa
Región XII (Magallanes Antartika suyu): 203 runa

Kaypipas qhaway

Aymara runa

Pukyukuna

↑ butler.cc.tut.fi Aymara simi k'itikuna (Albo 1995) (kastilla simi)

Hawa t'inkikuna

Aymara simipi multimidiyam

[1] utler.cc.tut.fi Aymara simi k'itikuna (Albo 1995) (kastilla simi)

[1]