Chilisuyu

*República de Chile*
Chili Ripuwlika
Laphara	Wallqanqa
	Llaqta qayanqillqa: «Por la razón o la fuerza»
	Llaqta taki: Himno Nacional de Chile
	Situación de Chile
Uma Llaqta; • Runakuna; • Tinkurachina siwikuna	Santiago de Chile; 5.428.590 (2002); 33° 26′ 16′′ S 70° 39′ 01′′ O
Aswan hatun llaqta	Santiago de Chile
Tukri simi	Kastilla simi
Kamachiy	Republika, Dimukrasya
Kawpay
Umalliq	Gabriel Boric
Qispikusqa; • 1ra Junta de Gob.; • Rimarisqa	Ispañamanta; 18 ñiqin tarpuy killapi 1810; 12 ñiqin hatun puquy killapi 1818
Mama llaqtap hawan; • Llapan hallka k'iti k'anchar; • % yakukuna; Saywakuna; Chalakuna	Ñiqi: 38º; 756.950 km²; 1,07%; 6.171 km; 6.435 km
Runakuna; • Llapan; • T'iqisqa kay	Ñiqi: 60º; 19.678.310 (2021 est.); 26 hab./km²
Brutu ukhu hayt'uy (BUH) -; Llaqta ukhu hayt'uy (LUH); • Llapan (2022); • BUH, llapan runap	Ñiqi: 43º; ; USD 550.450 millones; USD 27.629
HDI -Runa kururay rikuchiq- (2020)	0,851 (43º) – Alto
Kañina	Peso chileno ($, CLP)
Runa llaqtap sutin	chilipa
Pacha suyu; • Ruphay mit'a	UTC-4; UTC-3
Internet tuyru	.cl (nic-cl)
Karu rimay tuyru	+56
Ankichiy tuyru	3GA-3GZ, CAA-CEZ, XQA-XRZ
ISO tuyru	152 / CHL / CL
	Kaypi wankurisqa: ONU, OEA, APEC, UNASUR, Mercosur4, CAN

Chili, Chilisuyu icha Chirisuyu nisqaqa Uralan Awiya Yalapi huk mama llaqtam. Uma llaqtanqa Santiago de Chile llaqtam.

756.950 km².
19.678.310 tiyaq

Allpa saywachi

Urqukuna

Ojos del Salado, 6880 m, (Atakama suyu)
Tupungato, 6800 m (Metropolitana suyu)
Yuyayyaku, 6739 m (Antofagasta suyu)
Parinaquta, 6342 m (Tarapaka suyu)
Likankawur, 5916 (Antofagasta suyu)
Descabezado Grande, 3830 m ('Maule suyu)
Torres del Paine, 2800 m (Región de Magallanes y de la Antártica Chilena)
Villarrica, 2840 m (Araucanía suyu)
Osorno, 2652 m (Los Lagos suyu)
Hudson, 1905 m, XI. Region (Aisén suyu)
Puyewe nina urqu, 2.236 m

Quchakuna

Colico qucha, 56 km², IX. Region (Araucanía suyu)
Caburga qucha, 51 km², IX. Region (Araucanía suyu)
Villarrica qucha, 176 km², IX. Region (Araucanía suyu)
Calafquén qucha, 120 km², IX. Region (Araucanía suyu) / (Los Lagos suyu)
Panguipulli qucha, 116 km² (Los Lagos suyu)
Riñihue qucha, 77 km² (Los Lagos suyu)
Ranco qucha, 401 km² (Los Lagos suyu)
Puyehue qucha, 156 km² (Los Lagos suyu)
Rupanco qucha, 223 km² (Los Lagos suyu)
Llanquihue qucha, 860 km² (Los Lagos suyu)

Wat'akuna

Mayukuna

Lawqa mayu , 160 km (Tarapaka suyu)
Lluta mayu, 167 km (Tarapaka suyu)
Loa mayu, 443 km (Antofagasta suyu)
Copiapó mayu, 162 km (Atakama suyu)
Elquí mayu, 170 km (Coquimbo suyu)
Choapa mayu, 160 km (Coquimbo suyu)
Aconcagua mayu, 142 km (Valparaíso suyu)
Maipo mayu, 250 km (Metropolitana suyu) / Valparaíso suyu)
Mapocho mayu, 120 km (Metropolitana suyu)
Cachapoal mayu, 172 km (Libertador General Bernardo O'Higgins suyu)
Maule mayu, 240 km ('Maule suyu)
Biobío mayu, 380 km (Biobío suyu)
Imperial mayu, 52 km (Araucanía suyu)
Valdivia mayu, 52 km (Los Ríos suyu)

Pulitika Rakiy

Chunka kimsayuq suyunmi kan.

Nº	Suyu	Uma llaqta	Hallka k'iti kanchar	Runakuna
XV	Arika Parinaquta	Arica	16.873,3 km²	189.692
I	Tarapaka	Iquique	42.225,8 km²	286.105
II	Antofagasta	Antofagasta	126.049,1 km²	547.933
III	Atakama	Copiapó	75.176,2 km²	272.402
IV	Kukimpu	La Serena	40.579,9 km²	677.300
V	Valparaíso	Valparaíso	16.396,1 km²	1.682.005
RM	Santiago	Santiago	15.403,2 km²	6.607.805
VI	Libertador General Bernardo O'Higgins	Rancagua	16.387,0 km²	849.120
VII	Maule	Talca	30.269,1 km²	975.244
VIII	Biobío	Concepción	37.068,7 km²	1.982.649
IX	Araucanía	Temuco	31.842,3 km²	937.259
XIV	Mayukuna	Valdivia	18.429,5 km²	373.712
X	Quchakuna	Puerto Montt	48.583,6 km²	794.529
XI	Aisén del General Carlos Ibáñez del Campo	Coihaique	108.494,4 km²	100.417
XII	Magallanespa Antartikapas	Punta Arenas	132.033,5 km²	156.502

Simikuna

Kastilla simi: 16.800.000 rimaq
Aymara simi: 48.477 rimaq (Aylwin 1994)

Hatun llaqtakuna

Chili (Llaqtakuna)
#	Llaqta	Runakuna			Suyu
#	Llaqta	... 1992	... 2002	... 2005	Suyu
1.	Santiago de Chile	4.295.593	4.668.473	4.837.248	Metropolitana
2.	Puente Alto	254.127	492.603	510.412	Metropolitana
3.	Antofagasta	225.316	295.792	309.835	Antofagasta
4.	Viña del Mar	285.454	286.931	294.553	Valparaíso
5.	Valparaíso	274.228	275.141	282.450	Valparaíso
6.	Talcahuano	244.034	248.964	252.969	Biobío
7.	San Bernardo	179.398	241.138	249.856	Metropolitana
8.	Temuco	185.936	232.528	238.131	Araucanía
9.	Iquique	145.139	214.586	227.501	Tarapaka
10.	Concepción	206.839	212.003	215.414	Biobío
11.	Rancagua	179.638	206.971	212.696	Bernardo O'Higgins
12.	Talca	159.711	193.755	197.480	Maule
13.	Arica	161.333	175.441	186.000	Tarapaka
14.	Coquimbo	110.139	154.316	161.319	Coquimbo
15.	Puerto Montt	110.139	155.895	160.055	Los Lagos
16.	La Serena	109.293	147.815	154.523	Coquimbo
17.	Chillán	145.759	148.015	150.396	Biobío
18.	Calama	106.970	136.600	143.085	Antofagasta
19.	Osorno	114.239	132.245	135.774	Los Lagos
20.	Valdivia	112.712	129.952	133.420	Los Lagos
21.	Quilpué	102.233	126.893	130.264	Valparaíso
22.	Copiapó	98.188	125.983	129.281	Atakama
23.	Los Angeles	94.716	123.445	125.431	Biobío
24.	Punta Arenas	109.110	116.005	117.432	Magellanes
25.	Curicó	77.733	100.506	102.439	Maule
26.	Villa Alemana	70.663	94.802	97.320	Valparaíso
27.	Coronel	79.677	91.469	92.941	Biobío
28.	San Antonio	74.742	83.435	85.651	Valparaíso
29.	Chiguayante	56.371	81.238	82.545	Biobío
30.	San Pedro de la Paz	67.817	80.159	81.449	Biobío
31.	Ovalle	53.515	73.790	77.139	Coquimbo
32.	Linares	59.658	68.224	69.536	Maule
33.	Quillota	53.765	66.025	67.779	Valparaíso
34.	Peñaflor	46.711	63.209	65.494	Metropolitana
35.	Colina	33.459	62.811	65.082	Metropolitana
36.	Melipilla	45.722	60.898	63.100	Metropolitana
37.	San Felipe	44.327	57.760	59.294	Valparaíso
38.	Los Andes	44.107	55.388	56.859	Valparaíso
39.	Buín	33.059	53.506	55.440	Metropolitana
40.	San Fernando	42.684	51.136	52.551	Bernardo O'Higgins
41.	Talagante	37.198	49.957	51.763	Metropolitana

Rikchakuna

Atakama
Santiago de Chile
Osorno nina urqu Llanquihue quchawan
Rapanuy wat'api
Chungará qucha Sajama nina urquwan, Lawqa mama llaqta parki
Urnu ñawch'i

Kaypipas qhaway

Pukyukuna

↑ Fondo Monetario Internacional (octubre de 2021). «Report for Selected Countries and Subjects: October 2021» (en en).
↑ Pukyumanta willaypi pantasqa: <ref> unanchachaqa manam allinchu; FMI2 nisqapaq pukyu qillqa manam kanchu

Hawa t'inkikuna

Punku p'anqa: Chili

Commons nisqapi suyukunata uyarinakunatapas tarinki kaymantam: Chili.

Urin Awya Yalapi mama llaqtam
Arhintina · Parasil · Qullasuyu · Chirisuyu · Ikwayur · Kulunsuyu · Parawayi · Piruw · Surinam · Uruwayi · Wayana · Winisuyla · Ransis Wayana ( Ransiya ) · Malwina wat'akuna

[fmioapr2021-1] Fondo Monetario Internacional (octubre de 2021). «Report for Selected Countries and Subjects: October 2021» (en en).

[FMI2-2] Pukyumanta willaypi pantasqa: <ref> unanchachaqa manam allinchu; FMI2 nisqapaq pukyu qillqa manam kanchu

[1]

[2]