Wari puruwinsiya

Wikipediamanta
(Wari pruwinsya-manta pusampusqa)
Wari puruwinsiya
Wari jisk'a suyu
Provincia de Huari
Wantar Chawin, Wari puruwinsiya
Wari puruwinsiya Wallqanqa
Wari wallqanqa
Wari wallqanqa
Unancha
.
Mama llaqta Piruw
Tinkurachina siwikuna
Uma llaqta Wari
Suyu Anqash
Thisritukuna 16
Simikuna qhichwa simi, kastilla simi
Runakuna 62 598 (2007)
Runa ñit'inakuy - runa / km² ()
Hallka k'iti kanchar 2 771,9 km²
Hanaq kay 3149 m (uma llaqta)
Kamasqa wata
Kuraka Luis Alberto Sánchez Urbizagástegui
(2019-2022)
Karu rimay yupay
Pacha suyu UTC-5
Qhichwa simipi llika tiyanan
Kastilla simipi llika tiyanan munihuari.gob.pe
Anqash suyup puruwinsiyankuna

Wari nisqaqa (aymara simipi: Wari jisk'a suyu; kastilla simipi: Provincia de Huari) Piruw mama llaqtapi, Anqash suyupi, huk puruwinsiyam. Uma llaqtanqa Wari llaqtam.

Ima nin[llamk'apuy | pukyuta llamk'apuy]

  • Wari (Qheswa tarpuq), huk runakunapa sutin, hayusqa laqwakunawan (salqa michiq) [1] .
  • Wari Intipa sutin huk hacha suyu simipi [2]
  • Wari , warirunamanta ( hombre primitivo, ligado a la naturaleza) [3]

Wiñay kawsay[llamk'apuy | pukyuta llamk'apuy]

Allpa saywachi[llamk'apuy | pukyuta llamk'apuy]

Wantsan icha Tunshu rit'i urquqa 6.369 mitrum hanaqmi.

Pulitika rakiy[llamk'apuy | pukyuta llamk'apuy]

Wari llaqta, puruwinsiyap uma llaqtan

Chunka suqtayuq distritunmi kan.

Thisritu Runakuna (2007)[4] Uma llaqta
Anra 1.800 Anra
Masin 1.948 Masin
Pawqas 2.048 Pawqas
Puntu 3.472 Puntu
Qaqay 3.018 Qaqay
Rapayan 1.752 Rapayan
Rawapampa 739 Rawapampa
San Markus 13.607 San Markus
San Pedro de Chana 2.668 Chana
Uqu 1.786 Uqu
Wachis 3.758 Wachis
Wakchis 2.055 Wakchis
Wakachi 2.111 Wakachi
Wantar Chawin 9.088 Wantar Chawin
Wantar 3.010 Wantar
Wari 9.738 Wari

Simikuna[llamk'apuy | pukyuta llamk'apuy]

Wari puruwinsiyapiqa aswanta qhichwa simitam rimanku.

Thisritu Kastilla simita rimaqkuna /1 % Indihina simita rimaqkuna /1, /2 %
Anra 185 11.6 1,405 88.3
Masin 490 27.6 1,282 72.1
Pawqas 336 18.8 1,446 81.0
Puntu 177 5.6 2,959 94.3
Qaqay 148 5.5 2,516 94.1
Rapayan 502 33.8 969 65.3
Rawapampa 440 66.2 224 33.7
San Marcos 3,353 27.1 8,981 72.6
San Pedro de Chana 118 5.2 2,165 94.7
Uqu 630 39.3 969 60.4
Wachis 168 5.1 3,144 94.8
Wakchis 401 22.2 1,396 77.4
Wakachi 403 21.6 1,459 78.1
Wantar Chawin 1,307 16.4 6,631 83.2
Wantar 160 5.8 2,572 93.7
Wari 2,885 32.7 5,913 67.0
Llapan 11,703 20.9 44,031 78.8

/1 Rimaqkuna: 5 / 5+ wata /2 Indihina simi: qhichwa simi, aymara simi, ashaninka simi icha huk indihina simi (mana hawa simi) Pukyu: [5]

Karu puriy[llamk'apuy | pukyuta llamk'apuy]

Wantar Chawin, mawk'a llaqta

Kaypipas qhaway[llamk'apuy | pukyuta llamk'apuy]

Willay pukyukuna[llamk'apuy | pukyuta llamk'apuy]

  1. Waldemar Espinoza, Duviolspis niyan
  2. Versión de Alfredo Torero
  3. Versión de Guaman Poma Ayala. Entendido actual
  4. www.inei.gob.pe
  5. www.inei.gob.pe/

Hawa t'inkikuna[llamk'apuy | pukyuta llamk'apuy]

Wallqanqa (Anqash) Anqash suyu Unancha (Anqash)
Uma llaqta: Waras
Pruwinsyakuna: Antonio RaymondiAsunsyunAyhaBolognesiCarlos Fermín FitzcarraldKasmaKurunkuPallasqaPisqupampaPumapampaQarwaRikuwaySantaSiwasUqrusWarasWariWarmiyWaylasYunkay
Amachasqa sallqa suyukuna: Waskaran mamallaqta parkiWaywash walla amachasqa allpa
Urqukuna / Wallakuna: AwkilluArtisanrahuChakrarahuChamparaChinchiyChawpikallkiChurup urquHirishhankaIshinkaKanchasKashanKayishKitarahuMatarahuMururahuPallqarasuPastururiPaqtsarahuPisqu urquPunkusPukahirkaPukaranraPumapampa urquPumpuyaqQarasPamparahuPukarahuQiwllarahuQuñuqranraRanrapallqaRasaqRuntuyRuriquchaShuyturahuSuyruqucha rahuTawllirahuTukuTullparahuTuqllarahuUltaUqshapallqaUruashrajuUrusWallqanWantsanWaskaranYanaphaqchaYanarahu (Llankanuku)Yerupaja ••• Waywash wallaYana WallaYuraq Walla
Quchakuna: Arwayqucha‎Awkillu quchaChurup qucha‎Higin quchaKulliquchaLlankanuku quchakunaMuruquchaPallqaquchaParun quchaPilaqatuQanchisquchaQiruquchaQucha 69QunuquchaRahukulta quchaSuyruquchaTiqllu
Mayukuna: Aynin mayuKasma mayuMarañun mayuMusna mayuPatiwillka mayuPuchka mayuQillqay mayuSanta mayuUrqumayuWarmiy mayu
Anqash suyupi rimaykuna: Anqash rimaykastillaqhichwa
Mawk'a llaqtakuna: ChankilluKitarawaqachiqpa mach'ayninPañamarkaSechínWantar ChawinWillkawasi
Karu puriy: Kunchuku QhichwaWaylasYuraqwat'a
Wallqanqa (Piruw) Suyukuna (Piruw) Unancha (Piruw)
Amarumayu · Anqash · Apurimaq · Ariqipa · Ayakuchu · Ika · Kashamarka · Lampalliqi · Lima · Luritu · Mayutata · Muqiwa · Pasqu · Piwra · Punu · Qispi Kay · Qusqu · San Martín · Sunin · Taqna · Tumpis · Ukayali · Wankawillka · Wanuku
"https://qu.wikipedia.org/w/index.php?title=Wari_puruwinsiya&oldid=665099" p'anqamanta chaskisqa (Wikipedia, Qhichwa / Quechua)