Wantar Chawin distritu

Wantar Chawin distritu
Distrito de Chavín de Huantar

Wantar Chawin

Wari pruwinsya

Wallqanqa

Unancha

.

Mama llaqta

Piruw

Tinkurachina siwikuna

qhichwa simi, kastilla simi

Runakuna

9.088 (2007)

Runa ñit'inakuy

- runa / km² ()

Hallka k'iti kanchar

434,13 km²

Hanaq kay

3.137 m

Kamasqa wata

Kuraka

Justino Zenon Montes Colcas

Karu rimay yupay

Pacha suyu

UTC-5

Qhichwa simipi llika tiyanan

Kastilla simipi llika tiyanan

munihuari.gob.pe

Wantar Chawin distritu nisqaqa (kastilla simipi: Distrito de Chavin de Huantar) Piruw mama llaqtap distritum, Wari pruwinsyapi, Anqash suyupi. Uma llaqtanqa Wantar Chawin llaqtam, Musna mayup patanpi tiyaq. Wantar Chawin mawk'a llaqtamanta 500 mitrumchá karum. Kay llaqtaqa 1985 watapis UNESCO nisqa Tukuy runakunap qhapaq kaynin rimarirqan.

Maymanta sutin[llamk'apuy | pukyuta llamk'apuy]

Kay listritup sutin luqsin iskay qhichwa simimanta: Wantar Chawpin; Wantarqa huk hacham 'Cortaderia rudyuscula Stapfl' ^[1]. Hukkaq suti Chawpin nin mayu tinkuq, ñan tinkuq ( encuentro de ríos, cruce de caminos). Kay pachapi tupan Musna mayu wachiqsa mayuwan .

Allpa saywachi[llamk'apuy | pukyuta llamk'apuy]

Urqukuna: Laryarahu rit'i urqu - Murrurahu rit'i urqu - Qaqat rit'i urqu - Santa Rusa rit'i urqu (+5.200 m) - Wansan rit'i urqu (Huansan) (+5.000 m) - Wantsan rit'i urqu (icha Tunshu) (6.369 m)
Quchakuna: Tishuyuq
Mayukuna: Musna mayu - Wachiqsa mayu

Waki[llamk'apuy | pukyuta llamk'apuy]

Simikuna[llamk'apuy | pukyuta llamk'apuy]

Distritupiqa aswanta qhichwa simitam rimanku.

Distritu / Pruwinsya	Kastilla simita rimaqkuna /1	%	Pachan simita rimaqkuna /1, /2	%
Wantar Chawin distritu	1,307	16.4	6,631	83.2
Wari pruwinsya	11,703	20.9	44,031	78.8

/1 Rimaqkuna: 5 / 5+ wata

/2 Indihina simi: qhichwa simi, aymara simi, ashaninka simi icha huk indihina simi (mana hawa simi)

Pukyu: ^[2]

Llaqtap amachana santun[llamk'apuy | pukyuta llamk'apuy]

16 ñiqin anta situwa killapi: Karmilu Urqupi Pallan.

Karu puriy[llamk'apuy | pukyuta llamk'apuy]

Wantar Chawin

Kaypipas qhaway[llamk'apuy | pukyuta llamk'apuy]

Pukyukuna[llamk'apuy | pukyuta llamk'apuy]

↑ Jaroslav Soukup: Vocabulario de los nombres vulgares de la Flora Peruana [...]Editorial salesiana. Lima, Perú
↑ www.inei.gob.pe/

Piruwpi pruwinsyakuna distritukunapas: Yupaykuna (INEI)

Hawa t'inkikuna[llamk'apuy | pukyuta llamk'apuy]

Saywitu: Anqash suyu

	Anqash suyup distritunkuna
	Ayha pruwinsya: Ayha \| La Merced \| Quris \| Sukcha \| Waqllan
	Antonio Raymondi pruwinsya: \| Aqsu \| Chaqchu \| Chinkas \| Llamillin \| Mirgas \| Runtuy
	Asunsyun pruwinsya: \| Aquchaka \| Chakas
	Bolognesi pruwinsya: Abelardo Pardo Lezameta \| Akya \| Antonio Raymondi \| Chikyan \| Kanis \| Mankas \| Paqllun \| Pawqarwara \| Qaqaqay \| Qullqiyuq \| Qurpanki \| Wallanka \| Wasta \| Wayllakayan \| Tikllus
	Carlos Fermin Fitzcarrald pruwinsya: San Luis\| San Nicolás \| Yawya
	Kasma pruwinsya: Buena Vista Alta \| Kasma \| Comandante Noel \| Yawtan
	Kurunku pruwinsya: Aqu \| Kurunku \| Kuska \| La Pampa \| Pampas \| Yanaq \| Yupan
	Mariscal Luzuriaga pruwinsya: Eleazar Guzmán Barrón \| Fidel Olivas Escudero \| Kaska \| Llama \| Llumpa \| Lukma \| Musga \| Pisqupampa
	Pallasqa pruwinsya: Bolognesi \| Kunchuku \| Laqapampa \| Llapu \| Pallasqa \| Pampas \| Qawana \| Santa Rosa \| Tawqa \| Wakaschuqi \| Wantuwal
	Pumapampa pruwinsya: Kinwapampa \| Parupampa \| Pumapampa \| Wayllan
	Qarwa pruwinsya: Amashca \| Anta \| Aqupampa \| Ataquero \| Marcará \| Paryawanka \| Qarwa \| San Miguel de Aco \| Shilla \| Tinku \| Yunka
	Rikuway pruwinsya: Ichik Pampas \| Llaqllin \| Marka \| Pararin \| Qataq \| Qutaparaqu \| Rikuway \| Tapaqucha \| Tikapampa \| Wayllapampa
	Santa pruwinsya: Cáceres del Perú \| Chimputi \| Maqati \| Muru \| Musuq Chimputi \| Nipiña \| Quyshqu \| Samanco \| Santa
	Siwas pruwinsya: Aqupampa \| Chinkalpu \| Chullin \| Kashapampa \| Kichis \| Raqash \| Shiqshipampa \| Siwas \| Ullulluku \| Wayllapampa
	Uqrus pruwinsya: Acas \| Kashamarkilla \| Llipa \| Qarwapampa \| Quchas \| Qunqas \| San Cristóbal de Raján \| San Pedro \| Santiago de Chilcas \| Uqrus
	Waras pruwinsya: Independencia \| Jangas \| La Libertad \| Pampas \| Paryaqutu \| Pira \| Quchapampa \| Qullqapampa \| Tarika \| Ulliru \| Wanchay \| Waras
	Wari pruwinsya: Anra \| Masin \| Pawqas \| Puntu \| Qaqay \| Rapayan \| Rawapampa \| San Marcos \| San Pedro de Chana \| Uqu \| Wachis \| Wakchis \| Wakachi \| Wantar Chawin \| Wantar \| Wari
	Warmiy pruwinsya: Machaqway \| Malwas \| Quchapitiq \| Warmiy \| Wayan
	Waylas pruwinsya: Matu \| Pamparumas \| Qaras \| Qispillaqta / Pueblo Libre\| Santa Krus \| Santo Toribio \| Wallanka \| Wata \| Waylas \| Yuraqmarka
	Yunkay pruwinsya: Kaskapara \| Manqus \| Mataqutu \| Qillu \| Ramrahirka \| Shupluy \| Yanama \| Yunkay

	Anqash suyu
	Uma llaqta: Waras
	Pruwinsyakuna: Antonio Raymondi • Asunsyun • Ayha • Bolognesi • Carlos Fermín Fitzcarrald • Kasma • Kurunku • Pallasqa • Pisqupampa • Pumapampa • Qarwa • Rikuway • Santa • Siwas • Uqrus • Waras • Wari • Warmiy • Waylas • Yunkay
	Amachasqa sallqa suyukuna: Waskaran mamallaqta parki • Waywash walla amachasqa allpa
	Urqukuna / Wallakuna: Awkillu • Artisanrahu • Chakrarahu • Champara • Chinchiy • Chawpikallki • Churup urqu • Hirishhanka • Ishinka • Kanchas • Kashan • Kayish • Kitarahu • Matarahu • Mururahu • Pallqarasu • Pastururi • Paqtsarahu • Pisqu urqu • Punkus • Pukahirka • Pukaranra • Pumapampa urqu • Pumpuyaq • Qaras • Pamparahu • Pukarahu • Qiwllarahu • Quñuqranra • Ranrapallqa • Rasaq • Runtuy • Ruriqucha • Shuyturahu • Suyruqucha rahu • Tawllirahu • Tuku • Tullparahu • Tuqllarahu • Ulta • Uqshapallqa • Uruashraju • Urus • Wallqan • Wantsan • Waskaran • Yanaphaqcha • Yanarahu (Llankanuku) • Yerupaja ••• Waywash walla • Yana Walla • Yuraq Walla
	Quchakuna: Arwayqucha‎ • Awkillu qucha • Churup qucha‎ • Higin qucha • Kulliqucha • Llankanuku quchakuna • Muruqucha • Pallqaqucha • Parun qucha • Pilaqatu • Qanchisqucha • Qiruqucha • Qucha 69 • Qunuqucha • Rahukulta qucha • Suyruqucha • Tiqllu
	Mayukuna: Aynin mayu • Kasma mayu • Marañun mayu • Musna mayu • Patiwillka mayu • Puchka mayu • Qillqay mayu • Santa mayu • Urqumayu • Warmiy mayu
	Anqash suyupi rimaykuna: Anqash rimay • kastilla • qhichwa
	Mawk'a llaqtakuna: Chankillu • Kitarawaqachiqpa mach'aynin • Pañamarka • Sechín • Wantar Chawin • Willkawasi
	Karu puriy: Kunchuku Qhichwa • Waylas • Yuraqwat'a

	Suyukuna (Piruw)
	Amarumayu · Anqash · Apurimaq · Ariqipa · Ayakuchu · Ika · Kashamarka · Lampalliqi · Lima · Luritu · Mayutata · Muqiwa · Pasqu · Piwra · Punu · Qispi Kay · Qusqu · San Martín · Sunin · Taqna · Tumpis · Ukayali · Wankawillka · Wanuku

[1] Jaroslav Soukup: Vocabulario de los nombres vulgares de la Flora Peruana [...]Editorial salesiana. Lima, Perú

[2] www.inei.gob.pe/

[1]

[2]

	Anqash suyup distritunkuna
	Ayha pruwinsya: Ayha \| La Merced \| Quris \| Sukcha \| Waqllan
	Antonio Raymondi pruwinsya: \| Aqsu \| Chaqchu \| Chinkas \| Llamillin \| Mirgas \| Runtuy
	Asunsyun pruwinsya: \| Aquchaka \| Chakas
	Bolognesi pruwinsya: Abelardo Pardo Lezameta \| Akya \| Antonio Raymondi \| Chikyan \| Kanis \| Mankas \| Paqllun \| Pawqarwara \| Qaqaqay \| Qullqiyuq \| Qurpanki \| Wallanka \| Wasta \| Wayllakayan \| Tikllus
	Carlos Fermin Fitzcarrald pruwinsya: San Luis\| San Nicolás \| Yawya
	Kasma pruwinsya: Buena Vista Alta \| Kasma \| Comandante Noel \| Yawtan
	Kurunku pruwinsya: Aqu \| Kurunku \| Kuska \| La Pampa \| Pampas \| Yanaq \| Yupan
	Mariscal Luzuriaga pruwinsya: Eleazar Guzmán Barrón \| Fidel Olivas Escudero \| Kaska \| Llama \| Llumpa \| Lukma \| Musga \| Pisqupampa
	Pallasqa pruwinsya: Bolognesi \| Kunchuku \| Laqapampa \| Llapu \| Pallasqa \| Pampas \| Qawana \| Santa Rosa \| Tawqa \| Wakaschuqi \| Wantuwal
	Pumapampa pruwinsya: Kinwapampa \| Parupampa \| Pumapampa \| Wayllan
	Qarwa pruwinsya: Amashca \| Anta \| Aqupampa \| Ataquero \| Marcará \| Paryawanka \| Qarwa \| San Miguel de Aco \| Shilla \| Tinku \| Yunka
	Rikuway pruwinsya: Ichik Pampas \| Llaqllin \| Marka \| Pararin \| Qataq \| Qutaparaqu \| Rikuway \| Tapaqucha \| Tikapampa \| Wayllapampa
	Santa pruwinsya: Cáceres del Perú \| Chimputi \| Maqati \| Muru \| Musuq Chimputi \| Nipiña \| Quyshqu \| Samanco \| Santa
	Siwas pruwinsya: Aqupampa \| Chinkalpu \| Chullin \| Kashapampa \| Kichis \| Raqash \| Shiqshipampa \| Siwas \| Ullulluku \| Wayllapampa
	Uqrus pruwinsya: Acas \| Kashamarkilla \| Llipa \| Qarwapampa \| Quchas \| Qunqas \| San Cristóbal de Raján \| San Pedro \| Santiago de Chilcas \| Uqrus
	Waras pruwinsya: Independencia \| Jangas \| La Libertad \| Pampas \| Paryaqutu \| Pira \| Quchapampa \| Qullqapampa \| Tarika \| Ulliru \| Wanchay \| Waras
	Wari pruwinsya: Anra \| Masin \| Pawqas \| Puntu \| Qaqay \| Rapayan \| Rawapampa \| San Marcos \| San Pedro de Chana \| Uqu \| Wachis \| Wakchis \| Wakachi \| Wantar Chawin \| Wantar \| Wari
	Warmiy pruwinsya: Machaqway \| Malwas \| Quchapitiq \| Warmiy \| Wayan
	Waylas pruwinsya: Matu \| Pamparumas \| Qaras \| Qispillaqta / Pueblo Libre\| Santa Krus \| Santo Toribio \| Wallanka \| Wata \| Waylas \| Yuraqmarka
	Yunkay pruwinsya: Kaskapara \| Manqus \| Mataqutu \| Qillu \| Ramrahirka \| Shupluy \| Yanama \| Yunkay