Amaru suyu
(Mayutata suyu-manta pusampusqa)
| ||
|---|---|---|
| ||
| Amaru mayu, Puerto Maldonado (Piruw) | ||
| Saywitu | Wallqanqa | |
 | ||
| Unancha | ||
 | ||
| . | ||
| Mama llaqta |  Piruw
| |
| Tinkurachina siwikuna | ||
| Pruwinsyakuna | 3 | |
| Distritukuna | 10 | |
| Uma llaqta | Puerto Maldonado | |
| Simikuna | amawaka simi, arawaka simi, harakmbet simi, kastilla, machiqinqa simi, kichwa / qhichwa, yaminawa simi | |
| Runakuna | 109.555 (inei 2007) | |
| Runa ñit'inakuy | - runa / km² | |
| Hallka k'iti kanchar | 85.182 km² | |
| Hanaq kay | - m | |
| Kamasqa wata | 26 ñiqin qhapaq raymi killapi 1912 watapi | |
| Kamachiq runa | Luis Hidalgo Okimura (2019–2022) | |
| Karu rimay yupay | +82 | |
| Pacha suyu | UTC-5 | |
| Qhichwa simipi llika tiyanan | ||
| Kastilla simipi llika tiyanan | madrededios.gob.pe | |
| Amaru suyup pruwinsyankuna | ||
| ||
Amaru suyupi hatun mayukuna
Amaru suyu icha Apuyayaypa Mamaynin suyu, (kastilla simipi: Departamento de Madre de Dios) nisqaqa Piruw Sapan llaqtapi huk suyum. Uma llaqtanqa Puerto Maldonado llaqtam.
Wiñay kawsay[llamk'apuy | pukyuta llamk'apuy]
Kamasqa 26 ñiqin qhapaq raymi killapi 1912 watapi.
Allpa saywachi[llamk'apuy | pukyuta llamk'apuy]
- Amachasqa suyukuna: Altu Purus mamallaqta parki - Manu mamallaqta parki - Bahuaja-Sonene mamallaqta parki - Tampupata mama llaqta risirwa - Amarakaeri ayllu llaqta risirwa - Purus ayllu llaqta risirwa -
- Mayukuna: Inampari mayu - Amaru mayu - Tacuatimanu mayu - Manu mayu - Tampupata mayu - Heath mayu.
- Q'asakuna: Señor de los Milagros (540 m) Tampupatapi; Fitzcarrald (469 m) Fitzcarraldpi.
- Quchakuna: Valencia qucha - Sandoval qucha.
Pulitika rakiy[llamk'apuy | pukyuta llamk'apuy]
Mayutata suyupiqa kimsa pruwinsyam chunka distritumpas.
| Pruwinsya | Runakuna (2007)[1] | Uma llaqta |
|---|---|---|
| Manu | 20.290 | Salvación |
| Tampupata | 78.523 | Puerto Maldonado |
| Tawamanu | 10.742 | Iñapari |
Runakuna[llamk'apuy | pukyuta llamk'apuy]
Kay suyupiqa Amawaka, Amarakaeri, Napuruna, Piru, Shipibo-Conibo, Yaminawa, Machiqinqa tiyanku.
Simikuna[llamk'apuy | pukyuta llamk'apuy]
| Pruwinsya | Kastilla simita rimaqkuna /1 | % | Indihina simita rimaqkuna /1, /2 | % |
|---|---|---|---|---|
| Manu | 10,381 | 58.3 | 7,391 | 41.5 |
| Tawamanu | 8,465 | 87.2 | 1,136 | 11.7 |
| Tampupata | 57,843 | 83.4 | 11,244 | 16.2 |
| Llapan | 76,689 | 79.2 | 19,771 | 20.4 |
/1 Rimaqkuna: 5 / 5+ wata
/2 Indihina simi: qhichwa simi, aymara simi, ashaninka simi icha huk indihina simi (mana hawa simi)
Pukyu: [2]
Rikchakuna[llamk'apuy | pukyuta llamk'apuy]
Manu mayu, Manu mamallaqta parki
Yachachiy[llamk'apuy | pukyuta llamk'apuy]
- Wawa wasikuna : 62
- Huch'uy yachay wasikuna: 210
- Chawpi yachay wasikuna: 345
- Yachay sunturkuna:
Suyupi paqarisqakuna[llamk'apuy | pukyuta llamk'apuy]
Kaypipas qhaway[llamk'apuy | pukyuta llamk'apuy]
Willay pukyukuna[llamk'apuy | pukyuta llamk'apuy]
Hawa t'inkikuna[llamk'apuy | pukyuta llamk'apuy]
| Mayutata suyu |
| |
|---|---|---|
| Uma llaqta: Puerto Maldonado | ||
| Pruwinsyakuna: Manu • Tampupata • Tawamanu | ||
| Amachasqa sallqa suyukuna: Altu Purus mamallaqta parki • Manu mamallaqta parki • Bahuaja-Sonene mamallaqta parki • Tampupata mama llaqta risirwa • Amarakaeri ayllu llaqta risirwa • Purus ayllu llaqta risirwa | ||
| Quchakuna: Valencia qucha • Sandoval qucha | ||
| Mayukuna: Mayutata mayu • Rumimayu • Manu mayu • Tampupata mayu • Heath mayu | ||
| Runa llaqtakuna: Amarakaeri • Amawaka • Machiqinqa • Napuruna • Piru • Yaminawa | ||
| Simikuna: Mayutata suyupi rimaykuna • amawaka simi • arawaka simi • harakmbet simi • kastilla • machiqinqa simi • kichwa / qhichwa • yaminawa simi |
|
Suyukuna (Piruw) | .svg){kind=small}
|
|---|---|---|
| Amarumayu · Anqash · Apurimaq · Ariqipa · Ayakuchu · Ika · Kashamarka · Lampalliqi · Lima · Luritu · Mayutata · Muqiwa · Pasqu · Piwra · Punu · Qispi Kay · Qusqu · San Martín · Sunin · Taqna · Tumpis · Ukayali · Wankawillka · Wanuku |