Ampay mamallaqta willkachasqa
Ampay mamallaqta willkachasqa | |
---|---|
Uspaqucha Ampay nina urquwan | |
Mama llaqta: | Piruw |
Tiyay | Apurimaq suyu, Awankay pruwinsya, Tampurqu distritu |
Tinkurachina siwikuna | 13°33'23 - 13°36'46 S 72°55'52 - 72°51'06 W |
Hallka k'iti k'anchar | 36.355 ha |
Hanaq kay | m |
Kamasqa wata | 23 ñiqin anta situwa killapi 1987 watapi D.S. 042-87-AG |
Karu puriqkuna / wata: | |
Pacha suyu: | |
Llika tiyanan | [www.] |
' | |
Ampay mamallaqta willkachasqa (kastilla simipi: Santuario Nacional de Ampay) muyuyqa qhawasqa kasan, Piruw mama llaqtapi, ,Apurimaq suyupi, Awankay pruwinsyapi, Tampurqu distritupi. Llipinchispa qhawakuntaqmi askha qhapaq kasqan hina. Quchakunatapis qhawariytaya munasankun.
- Hallka k'iti kanchar: 3.635 ha
Allpa saywachi
[llamk'apuy | pukyuta llamk'apuy]- Urqukuna: Ampay nina urqu
- Quchakuna: Uspaqucha, Anqasqucha, Willkaqucha, Turnuqucha, Isuqucha
- Mayukuna:
Chiriqunuy
[llamk'apuy | pukyuta llamk'apuy]Flora
[llamk'apuy | pukyuta llamk'apuy]Sach'a-sach'ap yurankuna
[llamk'apuy | pukyuta llamk'apuy]Suti | Latin suti | Ayllu |
---|---|---|
Intimpa | Podocarpus glomeratus | Podocarpaceae |
Chachakuma | Escallonia resinosa | Grossulanaeae |
T'asta | Escallonia myrtilloides | Grossulanaeae |
Phanka | Escallonia heverea | Grossulanaeae |
Atuq siwis | Cedrela lilloi | Meliaceae |
Tuqti | Juglans neotropica | Juglandaceae |
Kalastu | Smallanthus glabratus | Asteraceae |
Kalastu | Smallanthus parviceps | Asteraceae |
Lima-lima | Prunus rigida | Rosaceae |
Mayu mansana | Hesperomeles lanuginosa | Rosaceae |
Waman qiru | Styloceras launfolia | Buxaceae |
Chuyllur | Vallea stipularis | Elaeocarpaceae |
Chuyllur | Citharexylum latifolium | Verbenaceae |
Chuyllur | Cornus peruvianus | Cornaceae |
Unka | Myrcianthus oreophylla | Myrtaceae |
Wankar tipa | Randia boliviana | Rubiaceae |
Qutu kiswar | Gynoxys spp | Asteraceae |
Sach'a kira | Lupinus ampaiensis | Fabaceae |
Llutha (lluthu) | Myrsine spp | Myrsinaceae |
Ullantay saracha | Saracha punctata | Solanaceae |
- 1985 (Galiano, Tupayachi, Ricalde, Tupayachi, Venero), Pukyu: [1]
Fauna
[llamk'apuy | pukyuta llamk'apuy]- Atuq (Pseudalopex culpaeus)
- Taruka: Yuraqchupa luwichu (Odocoileus virginianus), Hatun taruka (Hippocamelus antisensis);
- Kuntur (Vultur gryphus)
- Wisk'acha (Lagidium peruanum)
- Qiwlla (Larus serranus)
- Puma
- Kuntur
Ñuñuqkunap layankuna 1995 watapi
[llamk'apuy | pukyuta llamk'apuy]Ñuñuqkuna | Ayllukuna | Layakuna |
---|---|---|
Wayaqayuq ñuñuq (Marsupialia) |
Q'arachupa (Didelphidae) |
1 |
Masu (Chiroptera) |
Phyllostomidae Vespertillionidae Desmodidae |
2 1 1 |
Aycha uquq ñuñuq (Carnivora) |
Allqu rikch'aq ayllu (Canidae) Michi rikch'aq ayllu (Felidae) Achuqalla rikch'aq ayllu (Mustelidae) Carvidae |
1 2 2 2 |
Khankiq (Rodentia) |
Chupasapa ukucha (Muridae) (Chinchillidae) (Cavidae) |
13 1 2 |
(Galiano, Tupayachi, Nuñez, Ochoa, Zevallos, 1995)
Karu puriy
[llamk'apuy | pukyuta llamk'apuy]- Phaqcha (Catarata Paccha), hanaq kay: 50 m (Awankay: 12 km)
- Intimpa sach'a sach'a
- Pajonal Paco Paco
- Bosque Enano
Llaqtakuna - Ayllu llaqtakuna - Uchuy llaqtakuna
[llamk'apuy | pukyuta llamk'apuy]1962 watapiqa kimsa ayllu Santuario Nacional de Ampay suyupi tiyarqan, ca. 1977 watapi 30 ayllu karqan. Kamasqa watapiqa, 1987, 70 ayllu muyuypi tiyarqan, Tuturpampa, Qucha, Phaqchaq, Umaq'ata, Chupapata, Sawanay, Ñacchiru, Supayhuayq'u, Llawipunku, Negromonte llaqtakunapi (Hostnig & Palomino, 1997). 1996 watapiqa 51 runa Ñacchiru llaqtapi, Umaccata llaqtapi, Chupapata llaqtapipas tiyarqan, 36 runa Sawanay llaqtapi, Ampay llaqtapi, Maucacalle llaqtapipas, 38 runa Qurwani llaqtapi, Uqshapampa llaqtapi, Phaqchaq llaqtapipas tiyarqan.
Runakuna
[llamk'apuy | pukyuta llamk'apuy]Wiñay kawsay
[llamk'apuy | pukyuta llamk'apuy]Apaykachana
[llamk'apuy | pukyuta llamk'apuy]Kaypipas qhaway
[llamk'apuy | pukyuta llamk'apuy]Pukyukuna
[llamk'apuy | pukyuta llamk'apuy]Hawa t'inkikuna
[llamk'apuy | pukyuta llamk'apuy]Apurimaq suyu | ||
---|---|---|
Uma llaqta: Awankay | ||
Pruwinsyakuna: Antapampa • Antawaylla • Awankay • Aymara • Chinchiru • Grau • Kutapampa | ||
Amachasqa sallqa suyukuna: Ampay mamallaqta willkachasqa | ||
Urqukuna: Ampay • Chankuwaña • Hatunqullpa • Tetón • Wamanripa • Waytani • Wayunka - Wallakuna: Wansu walla | ||
Quchakuna: Anqasqucha • Asiruqucha • Paqucha • Suyt'uqucha • Uspaqucha | ||
Mayukuna: Antapampa mayu • Apurimaq mayu • Challwanka mayu • Pachachaka mayu • Pampas mayu • Santu Tumas mayu | ||
Apurimaq suyupi rimaykuna: Chanka runasimi • kastilla • qhichwa • Qusqu-Qullaw | ||
Runa llaqtakuna: Chanka • Qhichwa | ||
Mawk'a llaqtakuna: Saywiti • Suntur • Yanaqa |
Suyukuna (Piruw) | ||
---|---|---|
Amarumayu · Anqash · Apurimaq · Ariqipa · Ayakuchu · Ika · Kashamarka · Lampalliqi · Lima · Luritu · Mayutata · Muqiwa · Pasqu · Piwra · Punu · Qispi Kay · Qusqu · San Martín · Sunin · Taqna · Tumpis · Ukayali · Wankawillka · Wanuku |