Ampay mamallaqta willkachasqa

Wikipediamanta
(Santuario Nacional de Ampay-manta pusampusqa)
Ampay mamallaqta willkachasqa
Uspaqucha Ampay nina urquwan
Mama llaqta: Piruw
Tiyay Apurimaq suyu, Awankay pruwinsya, Tampurqu distritu
Tinkurachina siwikuna 13°33'23 - 13°36'46 S
72°55'52 - 72°51'06 W
Hallka k'iti k'anchar 36.355 ha
Hanaq kay m
Kamasqa wata 23 ñiqin anta situwa killapi 1987 watapi D.S. 042-87-AG
Karu puriqkuna / wata:
Pacha suyu:
Llika tiyanan [www.]
'
Tarwi (Lupinus mutabilis)

Ampay mamallaqta willkachasqa (kastilla simipi: Santuario Nacional de Ampay) muyuyqa qhawasqa kasan, Piruw mama llaqtapi, ,Apurimaq suyupi, Awankay pruwinsyapi, Tampurqu distritupi. Llipinchispa qhawakuntaqmi askha qhapaq kasqan hina. Quchakunatapis qhawariytaya munasankun.

Allpa saywachi[llamk'apuy | pukyuta llamk'apuy]

Chiriqunuy[llamk'apuy | pukyuta llamk'apuy]

Flora[llamk'apuy | pukyuta llamk'apuy]

Sach'a-sach'ap yurankuna[llamk'apuy | pukyuta llamk'apuy]

Suti Latin suti Ayllu
Intimpa Podocarpus glomeratus Podocarpaceae
Chachakuma Escallonia resinosa Grossulanaeae
T'asta Escallonia myrtilloides Grossulanaeae
Phanka Escallonia heverea Grossulanaeae
Atuq siwis Cedrela lilloi Meliaceae
Tuqti Juglans neotropica Juglandaceae
Kalastu Smallanthus glabratus Asteraceae
Kalastu Smallanthus parviceps Asteraceae
Lima-lima Prunus rigida Rosaceae
Mayu mansana Hesperomeles lanuginosa Rosaceae
Waman qiru Styloceras launfolia Buxaceae
Chuyllur Vallea stipularis Elaeocarpaceae
Chuyllur Citharexylum latifolium Verbenaceae
Chuyllur Cornus peruvianus Cornaceae
Unka Myrcianthus oreophylla Myrtaceae
Wankar tipa Randia boliviana Rubiaceae
Qutu kiswar Gynoxys spp Asteraceae
Sach'a kira Lupinus ampaiensis Fabaceae
Llutha (lluthu) Myrsine spp Myrsinaceae
Ullantay saracha Saracha punctata Solanaceae
  • 1985 (Galiano, Tupayachi, Ricalde, Tupayachi, Venero), Pukyu: [1]

Fauna[llamk'apuy | pukyuta llamk'apuy]

Atuq

Ñuñuqkunap layankuna 1995 watapi[llamk'apuy | pukyuta llamk'apuy]

Ñuñuqkuna Ayllukuna Layakuna
Wayaqayuq ñuñuq
(Marsupialia)
Q'arachupa
(Didelphidae)
1
Masu
(Chiroptera)
Phyllostomidae
Vespertillionidae
Desmodidae
2
1
1
Aycha uquq ñuñuq
(Carnivora)
Allqu rikch'aq ayllu (Canidae)
Michi rikch'aq ayllu (Felidae)
Achuqalla rikch'aq ayllu (Mustelidae)
Carvidae
1
2
2
2
Khankiq
(Rodentia)
Chupasapa ukucha (Muridae)
(Chinchillidae)
(Cavidae)
13
1
2

(Galiano, Tupayachi, Nuñez, Ochoa, Zevallos, 1995)

Karu puriy[llamk'apuy | pukyuta llamk'apuy]

Llaqtakuna - Ayllu llaqtakuna - Uchuy llaqtakuna[llamk'apuy | pukyuta llamk'apuy]

1962 watapiqa kimsa ayllu Santuario Nacional de Ampay suyupi tiyarqan, ca. 1977 watapi 30 ayllu karqan. Kamasqa watapiqa, 1987, 70 ayllu muyuypi tiyarqan, Tuturpampa, Qucha, Phaqchaq, Umaq'ata, Chupapata, Sawanay, Ñacchiru, Supayhuayq'u, Llawipunku, Negromonte llaqtakunapi (Hostnig & Palomino, 1997). 1996 watapiqa 51 runa Ñacchiru llaqtapi, Umaccata llaqtapi, Chupapata llaqtapipas tiyarqan, 36 runa Sawanay llaqtapi, Ampay llaqtapi, Maucacalle llaqtapipas, 38 runa Qurwani llaqtapi, Uqshapampa llaqtapi, Phaqchaq llaqtapipas tiyarqan.

Runakuna[llamk'apuy | pukyuta llamk'apuy]

Wiñay kawsay[llamk'apuy | pukyuta llamk'apuy]

Apaykachana[llamk'apuy | pukyuta llamk'apuy]

Kaypipas qhaway[llamk'apuy | pukyuta llamk'apuy]

Pukyukuna[llamk'apuy | pukyuta llamk'apuy]

  1. www.idmaperu.org

Hawa t'inkikuna[llamk'apuy | pukyuta llamk'apuy]

Wallqanqa (Piruw) Piruwpi amachasqa sallqa suyukuna Unancha (Piruw)
Mamallaqta parkikuna: Abiseo mayu · Altu Purus · Amutapi urqukuna · Bahuaja-Sonene · Cordillera Azul · Cutervo · Ichigkat muja - Kuntur Urqukuna · Manu · Tinku Mariya · Utishi · Waskaran · Yanachaga-Chemillén
Mamallaqta willkachasqa: Ampay · Kalipuy · Los Manglares de Tumbes · Megantoni · Mejía quchakuna · Tabaconas-Namballe · Wayllay
Willkachasqa ñawpa suyukuna: Ayakuchu Pampa · Chakamarka · Machu Pikchu · Pumaq sach'a-sach'a
Mamallaqta risirwakuna: Allpawayu-Mishana · Hatun Batan · Hunin · Kachi-kachi yuraq yakupas · Kalipuy · Lachay · Pakaya-Samirya · Pampa Galeras - Bárbara D´Achille · Paraqas · Sierra del Divisor · Tampupata · Titiqaqa · Tumpis
Sallqa kawsay risirwakuna : Llakipampa · Willa Uqhukuna
Reserva paisajistica: Chinchay Yawyu-Quchas · Qutawasi qhichwa
Ayllu llaqta risirwakuna: Amarakaeri · Ashaninka · Machiqinqa · Purus · Sira · Tuntanayin · Yanisha
Sach'a-sach'akuna: Hanan Mayu · Musuq Kamachina yaku ñan hark'a ñiqpi · Paqaypampa · Pukyu Santa Rosa · Puy-Puy · San Matías - San Carlos
Risirwa suyukuna: Muru Thaqu-Thaqu · Aymara-Lupaka · Chancaybaños · Cordillera de Colán · Güeppí · Pukakuru · Santiago-Comaina · Sierra del Divisor · Sumaq Pampa · Waywash Urqukuna
Chaku suyukuna: El Angolo · Sunchupampa
Huk parkikuna: Apurimaq · Hanan Kañiti Qucha Pachakayu · Pitunilla
Wallqanqa (Apurimaq) Apurimaq suyu Unancha (Apurimaq)
Uma llaqta: Awankay
Pruwinsyakuna: AntapampaAntawayllaAwankayAymaraChinchiruGrauKutapampa
Amachasqa sallqa suyukuna: Ampay mamallaqta willkachasqa
Urqukuna: AmpayChankuwañaHatunqullpaTetónWamanripaWaytaniWayunka - Wallakuna: Wansu walla
Quchakuna: AnqasquchaAsiruquchaPaquchaSuyt'uquchaUspaqucha
Mayukuna: Antapampa mayuApurimaq mayuChallwanka mayuPachachaka mayuPampas mayuSantu Tumas mayu
Apurimaq suyupi rimaykuna: Chanka runasimikastillaqhichwaQusqu-Qullaw
Runa llaqtakuna: ChankaQhichwa
Mawk'a llaqtakuna: SaywitiSunturYanaqa
Wallqanqa (Piruw) Suyukuna (Piruw) Unancha (Piruw)
Amarumayu · Anqash · Apurimaq · Ariqipa · Ayakuchu · Ika · Kashamarka · Lampalliqi · Lima · Luritu · Mayutata · Muqiwa · Pasqu · Piwra · Punu · Qispi Kay · Qusqu · San Martín · Sunin · Taqna · Tumpis · Ukayali · Wankawillka · Wanuku