Nuñuwa distritu
(Nuñoa distritu-manta pusampusqa)
| ||
|---|---|---|
| ||
| Karnawal, Nuñuwa, Melgar pruwinsya | ||
| Melgar pruwinsya | Wallqanqa | |
 | ||
| Unancha | ||
| . | ||
| Mama llaqta |  Piruw
| |
| Tinkurachina siwikuna | 14° 28' 48" S, 70° 38' 28" W | |
| Uma llaqta | Ñuñuwa | |
| Suyu | Punu suyu | |
| Pruwinsya | Melgar pruwinsya | |
| Simikuna | qhichwa simi, kastilla simi | |
| Runakuna | 11.121 (inei 2007) | |
| Runa ñit'inakuy | - runa / km² () | |
| Hallka k'iti kanchar | 2.200,16 km² | |
| Hanaq kay | 4.016 m | |
| Kamasqa wata | ||
| Kuraka | Hugo Aguilar Carlo | |
| Karu rimay yupay | ||
| Pacha suyu | UTC-5 | |
| Qhichwa simipi llika tiyanan | ||
| Kastilla simipi llika tiyanan | ||
Nuñuwa distritu (kastilla simipi: Distrito de Nuñoa) nisqaqa Piruw mama llaqtapi huk distritum, Punu suyupi, Melgar pruwinsyapi. Uma llaqtanqa Ñuñuwa llaqtam. Nuñuwa distritupiqa kanmi kimsa mit'a: para pacha (kantaray killamanta ayriway killakama), qasa pacha icha chirawa pacha (ayriway killamanta chakra yapuy killakama), ch'aki pacha (chakra yapuy killamanta kantaray killakama). 2011 watapi Hugo Muñóz Guerra, umalliq Consejero Melgar pruwinsyamanta, Nuñuwata Capital Mundial y Patrimonio de la Alpaca Suri riqsichirqan, "Reyno del Hatun qolla" nisqa tukupun.
Allpa saywachi
[llamk'apuy | pukyuta llamk'apuy]- Urqukuna: Charantaña rit'i urqu (5.200 m) - Hatun Sallqa rit'i urqu (Jatun Sallqa) (5.200 m) - Jarupata rit'i urqu (5.432 m) - K'anta q'asa rit'i urqu (Canta Ccasa) (5.300 msnm) - Lawaña rit'i urqu (Lahuaña) (5.300 m) - Pumanuta rit'i urqu (5.516 m) - Qillma rit'i urqu (5.448 m) - Sachapata rit'i urqu (5.432 m) - Sapunuta rit'i urqu (5.200 m) - Tulallipiña rit'i urqu (5.200 m)
- Quchakuna: Ututu Qucha
- Mayukuna: Nuñuwa mayu - Q'urawiña mayu (Río Corahuiña) - Suraquta mayu icha Qichamayu (Río Soracota icha Quechamayo)
- Apukuna: Orccorara nuñuwa apu (4.350 m) - P'usiri p'usiri apu (4.350 m) - Q'oyllorit'i rit'i apu (4.350 m)
Yurakuna
[llamk'apuy | pukyuta llamk'apuy].jpg)
- Sillu-sillu Alchemilla pinnata
- Ch'ihi Agrostis breviculmis
- Garbasillu Astragalus garbancillus (Garbancillo)
- Yarita Azorella yareta
- Willma cebadilla Bromus lanatus
- Bromus unioloides (Cebadilla)
- Sura-sura Calamagrostis heterophyla
- Mula pastu Calamagrostis rigida
- Waylla ichhu Calamagrostis sp.
- Ñapha pastu Calamagrostis vicunarum (Crespillo)
- Kunkuna, champa icha kunkush Distichia muscoides
- Awha-awha icha quwi mirachi Erodium sp. (Amor chico)
- Ch'illiwa Festuca dolichophylla
- Unu jallu icha aya phallcha Gentiana peruviana
- Uhutilla Geranium sp.
- Hununcara Gnaphalium sp.
- Pilli plateado Gomphrena sp.
- Huk'uchaq chupan Hordeum muticum (Cola de ratón)
- Pilli-pilli Hypochoeris sp.
- Hunquillo Juncus sp.
- Mula pilli Liabum ovatum
- Lucilia aretioides (Pasto estrella)
- Muhlenbergia ligularis (Grama dulce)
- Llapha icha ñapha pastu Muhlenbergia peruviana
- Plantago sp. (Llantén)
- Ch'akí llantin Plantago monticola
- Q'achu Poa sp.
- Poa candamoana (Grama)
- Titanka Puya raimondii
- Tuturilla Scirpus rigidus (Totorilla)
- Ichhu Stipa ichu
- Layu Trifolium peruvianun
- Phusa-phusa Valeriana radiata
- ñuñu-ñuñu
- yawar ch'unqa Oenothera
- pinku punku
- San Pedro Sasawi
- wamanlipa Senecio caementarius
- wirwina verbena
- ñukch'u salvia
- q'illu t'ika Calendula officinalis
- q'illu t'ika (Nuñuwamanta) Q'illu T'ika
- hinchu-hinchu
- ch'iri-ch'iri Grindelia boliviana
- sillu-sillu genus Alchemilla
- uhutilla
- saqarara Plantago major
- payqu Chenopodium ambrosioides
- qhanachu
Raymikuna
[llamk'apuy | pukyuta llamk'apuy]Takiqkuna
[llamk'apuy | pukyuta llamk'apuy]Uywakuna
[llamk'apuy | pukyuta llamk'apuy]- liq'ichu, likiliki icha liqli Vanellus resplendes
- phicilanka
- q'illu pisqu
- k'ilinchu (= K'illichu ?)
- qhuruqutu
- allqamari Phalcoboenus megalopterus
- chiwanku icha ch'iwanku Turdus chiguanco
- pasupakuy icha ch'iwanku Turdus albicollis
- puku puku
- hak'akllu Colaptes rupicola
- michi-michi
- anka Geranoaetus melanoleucus
- qiwlla Laridae
- ch'ayña Carduelis magellanica
- chuqa Fulica
- ch'uwankira icha yanawiku Plegades ridgwayi
- pariwana
- Mach'aqway subordo Serpentes
- qaraywa subordo Sauria
Llaqtakuna - Ayllu llaqtakuna - Uchuy llaqtakuna
[llamk'apuy | pukyuta llamk'apuy]- Nuñuwa (Nuñoa): uma llaqta;
- Kaqsili (Cacsile, Caccili, Kajsili, Kaqsile): llaqtacha, chaypi Kaqsili llamas kan (Lama huanachus cacsilensis). Ambrosio Waman Taparataqsi Kaqsili maqanakupi Ispañulkunata awqapurqan.
Nuñuwa Reunion Warmikunarayku 2022
Simikuna
[llamk'apuy | pukyuta llamk'apuy]Distritupiqa aswanta qhichwa simitam rimanku.
| Distritu / Pruwinsya | Kastilla simita rimaqkuna /1 | % | Indihina simita rimaqkuna /1, /2 | % |
|---|---|---|---|---|
| Nuñuwa distritu | 1,548 | 15.7 | 8,284 | 84.1 |
| Melgar pruwinsya | 18,940 | 28.3 | 47,929 | 71.6 |
/1 Rimaqkuna: 5 / 5+ wata
/2 Indihina simi: qhichwa simi, aymara simi, ashaninka simi icha huk indihina simi (mana hawa simi)
Pukyu: [1]
Musiku
[llamk'apuy | pukyuta llamk'apuy]Distritupi paqarisqa
[llamk'apuy | pukyuta llamk'apuy]- Ambrosio Waman Tapara, qhichwa ankalli kastilla kamachina pachapi
Kaypipas qhaway
[llamk'apuy | pukyuta llamk'apuy]Pukyukuna
[llamk'apuy | pukyuta llamk'apuy]- Evaluación, recuperación y conservación dl germoplasma de la alpaca raza suri color (Nuñoa - Melgar - Puno pdf
- Sallqa uywakuna, Punu pdf (kastilla simi)
Hawa t'inkikuna
[llamk'apuy | pukyuta llamk'apuy]- Saywitu:Punu suyu
- AyaviriWeb: Nuñoa (kastilla simi)
|
Suyukuna (Piruw) |
|
|---|---|---|
| Amarumayu · Anqash · Apurimaq · Ariqipa · Ayakuchu · Ika · Kashamarka · Lampalliqi · Lima · Luritu · Mayutata · Muqiwa · Pasqu · Piwra · Punu · Qispi Kay · Qusqu · San Martín · Sunin · Taqna · Tumpis · Ukayali · Wankawillka · Wanuku |