Paqucha Taripakuy
Paqucha Taripakuy (Castilla simipi: Fiesta de encuentro y agradecimiento a las Alpacas) huk raymin llipim hanan saya llaqtakunapi. Sapa watan paquchakuna walqachanku imaymana t'ikakunawan, miqunakunawan hina. Paqucha nisqaqa (Vicugna pacos) huk ñuñuq uywam. Willmanmantaqa puchkaspa awaspa p'achatam rurayta atikunmanmi. Tawantinsuyu ukhupiqa Inkakuna sapa watas chay Paqucha Taripuy raymirqan.
Imataq mana qunqanachu
[llamk'apuy | pukyuta llamk'apuy]- Hanaq pacha nisqaqa kay pachap hawanpi saywannaq pacham.
- Paqu yachaq runaqa ayllu llaqtapi tiyaspa runakunatam hampiykunmi, Pachamamawan, wak'akunawan, urqup apunkunawan rimanakuspa, q'uwaspa, wilanchaspa.
- Runakuna, tukuy tiksi muyu runakunan huñukunkuman kay Paqucha Taripakuyman
- Paqucha, huk ñuñuq, iskay ruk'anayuq uywam. Paquqa p'aqu llimphiyuqmi.
- Millma, kaynmantaqa puchkaspa awaspa p'achatam ruranchik.
- Apu nisqaqa ima kamachiq kaqpas, dyus kaq icha runa kaqmi.
Imaynataq apakun
[llamk'apuy | pukyuta llamk'apuy]
- Runakuna' llipinta apanku, ruwanku imaymana wallqakunata, kay Wallqa nisqaqa runap kunkanpi apaykusqa achala waskacham, q'illaymanta (quri, qullqi), paqucha willmawan, Wayu (mikhuna, misk'i rurukunam), T'ikamantapis rurasqa. Astawan, Runakunaqa miqunata apananku, Kuka q'intuta yupaychananku, winutawan, kayqa yana anqas uwasmantataq tullpu winum kanan. Llipinta q'ipichaspa paqucha kanchaman apanku huk kushkalla.
- Chaymanta, runakuna takikuspa purinku paquchaq kanchanman, paykunaqa taripanku imaymana sumak rimaykunawan, hinallataq sullpay ninku kay watapi allinta mirayasqankumanta, lliw paqucha kutimuchun huk watatawan, hinallataq Apukunaman mañarikunku allin wata kanampaq, allinta paquchakunata apukuna wiñachinanpaq.
- ña taripanku hinataq, munayta takipayanku, huk kunkalla, tusupayanku ima. Hinallataq uña paquchakunata hap'inku chaymanta wallqakunata wallqachanku, chinata urquntinta, kushkalla wiñarinankupaq itaq wiñaspa achka mirarinankupaq.
- tukunapaqña, uñakunata takuyunku: urqu uñaman punchuta takuchanku, chinamantaq llikllata takuchanku. Munay qawarikunku.
Apukunawan T'inkuna
[llamk'apuy | pukyuta llamk'apuy]Kay pumchaw llipillaykiu huq maquilla purisku lumaman, hinallataq paquchakunawan puririyku. Llipillayku Kukata akulliyku, hinallataq apukunaman munay kunata wallqachanchis.