Tawantinsuyu

Qusqu Tawantinsuyu
Qhapaq Inka hatun llaqtam

1197 - 1572
Llaqta qayanqillqa: Ama llulla, ama suwa, ama qilla
Situación de Tawantinsuyu
Uma llaqta  • Runakuna  • Tinkurachina siwikuna	Qusqu 2 000 000 13°30′ S 71°58′ O
Aswan hatun llaqta	Qusqu
Tukri simi  • Huk simikuna	Qhichwa simi Pukina (wañusqa), Aymara, hukkunapas
Kamachiy	Apsulutu qhapaq suyu
Sapa Inka	Manku Qhapaqmanta Tupaq Amarukama
Wiñay kawsay  • Kamasqa  • Puchukasqa	1197 (Manku Qhapaq) 1572 (Kastilla Atiy)
H. k. k'anchar  • Tukuy  • % yaku Saywakuna Chalakuna	~2.000.000 km² ~0,4% ~12.000 km ~6.000 km
Runakuna  • Tukuy  • T'iqisqa kay	15.000.000-chá ~7.5 hab./km²
Distritos	n/d
Chinchaysuyu Antisuyu Kuntisuyu Qullasuyu

Tiqsi muyupi Tawantinsuyu saywitu.

Tawantinsuyu nisqaqa Inkakunap mama llaqtankus karqan, tawantin suyuyuq kaq. Qusqu llaqtas uma llaqtan kaptin, unanchankutaq wiphalas karqan. Kunan pachaqa Antikunap runankunam kikinkunatapas llaqta suyunkunatapas kawsay saphintapas Tawantinsuyu nikunku.

Inkakunap tawantin suyun

Qusqu, Inkakunap uma llaqtanñas ñawpa pachañas Qusqu qhapaq suyu pachañas tawantin llaqta suyuyuqsi karqan. Chaypacha Hanan Qusqu, Urin Qusqu suyus karqan, chay iskay suyutaq iskaymansi rakisqa karqan, tawantin suyus.

1438 watapi Pachakutiq Inka Yupanki Chanka runakunata atipaspa hatunkaray suyuta hap'iptinsi, Inkakunap atiynin, mama llaqtan anchata mast'arikurqansi. Ñawpa pacha hina, manas qhapaq llaqtallapichu, ichataq tukuy atipasqan suyuntinpis tawantin rakin kamarirqanku. Chay tawantin suyunkaqa karqan: Chinchaysuyu, Antisuyu, Kuntisuyu, Qullasuyu. Suyunkunap kuchunkunaqa uma llaqtapi, Qusqupi, tarikurqanku. Tawa suyumanta Tawantinsuyu suti hamun.

Suyukuna

Chinchaysuyu

• Chinchaysuyu.

Antisuyu

• Antisuyu.

Kuntisuyu

• Kuntisuyu.

Qullasuyu

• Qullasuyu.

Hawa t'inkikuna

• Commons nisqapi suyukunata uyarinakunatapas tarinki kaymantam: Tawantinsuyu.
• Inka taytanchiskunaq kawsayninta yacharispa. Instituto Superior Público la Salle, proyecto CRAM II, Urubamba, Qusqu 2002.
• Inkakunap paqarisqanmanta: Titiqaqa quchamanta ñawpa willakuy, Ayar wawqikunamanta ñawpa willakuy. Runasimi.de, Waskaran portalmanta hamuq.