Aplaw pruwinsya
(Kastilla pruwinsya-manta pusampusqa)
| ||
|---|---|---|
| ||
| Qurupuna Tipanmanta rikusqa | ||
| Saywitu | Wallqanqa | |
 | ||
 | ||
| Unancha | ||
 | ||
| . | ||
| Mama llaqta |  Piruw
| |
| Tinkurachina siwikuna | ||
| Uma llaqta | Aplaw | |
| Suyu | Ariqipa suyu | |
| Distritu | 14 | |
| Simikuna | qhichwa simi, kastilla simi | |
| Runakuna | 36 568 (2005) | |
| Runa ñit'inakuy | 5,3 runa / km² (2005) | |
| Hallka k'iti kanchar | 6 914,48 km² | |
| Hanaq kay | - m | |
| Kamasqa wata | 21 ñiqin pawqar waray killapi 1854 watapi | |
| Kuraka (2019-2022) |
Héctor Raúl Cáceres Muñoz | |
| Karu rimay yupay | ||
| Pacha suyu | ||
| Qhichwa simipi llika tiyanan | ||
| Kastilla simipi llika tiyanan | municipiocastilla | |
| Ariqipa suyupi pruwinsyakuna | ||
| ||
Aplaw pruwinsya (kastilla simipi: Provincia de Castilla) nisqaqa Piruw mama llaqtapi, Ariqipa suyupi, huk pruwinsyam. Uma llaqtanqa Aplaw llaqtam.
Wiñay kawsay
[llamk'apuy | pukyuta llamk'apuy]Kamasqa 21 ñiqin pawqar waray killapi 1854 watapi.
Castilla pruwinsyaqa Piruwpa umalliqnin Ramón Castilla y Marquesadomantam sutichasqa.
Allpa saywachi
[llamk'apuy | pukyuta llamk'apuy]- Urqukuna: Asiruta - Chila rit'i urqu - Chinchun - Kasiri - Kiskapampa - Qurupuna - Waqrawiri - Waywawawa - Yuraqq'asa urqu; Wallakuna: Chila walla - Wansu walla
- Mayukuna: Mahis mayu
- Quchakuna: Almilla qucha - Asuka qucha (Lago Asoca) - Chachas qucha - Llaywa qucha (Lago Llaygua) - Machuqucha - Pariwana qucha (Lago Pariguanas)
Pulitika rakiy
[llamk'apuy | pukyuta llamk'apuy]Chunka tawayuq distritunmi kan:
Waki
[llamk'apuy | pukyuta llamk'apuy]Simikuna
[llamk'apuy | pukyuta llamk'apuy]
| Distritu | Kastilla simita rimaqkuna /1 | % | Indihina simita rimaqkuna /1, /2 | % |
|---|---|---|---|---|
| Antawa | 1,005 | 83.2 | 201 | 16.6 |
| Aplaw | 7,381 | 91.7 | 661 | 8.2 |
| Ayu | 307 | 93.9 | 20 | 6.1 |
| Chachas | 543 | 32.6 | 1,120 | 67.2 |
| Chuqu | 321 | 31.7 | 687 | 67.8 |
| Ch'illkaymarka | 421 | 58.6 | 297 | 41.4 |
| Mach'aqway | 766 | 93.3 | 48 | 5.8 |
| Pampaqullqa | 2,597 | 90.1 | 279 | 9.7 |
| Tipan | 510 | 93.6 | 33 | 6.1 |
| Uraka | 5,361 | 81.9 | 1,177 | 18.0 |
| Urqupampa | 4,960 | 67.7 | 2,354 | 32.1 |
| Uñun | 311 | 92.8 | 24 | 7.2 |
| Wankarki | 1,235 | 92.8 | 96 | 7.2 |
| Wiraku | 1,706 | 92.1 | 145 | 7.8 |
| Llapan | 27,424 | 79.2 | 7,142 | 20.6 |
/1 Rimaqkuna: 5 / 5+ wata /2 Indihina simi: qhichwa simi, aymara simi, ashaninka simi icha huk indihina simi (mana hawa simi) Pukyu: [1]
Karu puriy
[llamk'apuy | pukyuta llamk'apuy]
- Hatun Qillqapampa rumi qillqakuna
- Musiyu, Aplaw llaqtapi
Pruwinsyapi paqarisqa
[llamk'apuy | pukyuta llamk'apuy]Kaypipas qhaway
[llamk'apuy | pukyuta llamk'apuy]
- Ramón Castilla y Marquesado (1797 - 1867), Piruwpa umalliqnin
- Ariqipa
Willay pukyukuna
[llamk'apuy | pukyuta llamk'apuy]Hawa t'inkikuna
[llamk'apuy | pukyuta llamk'apuy]
|
|
Ariqipa suyu |
|
|---|---|---|
| Uma llaqta: Ariqipa | ||
| Pruwinsyakuna: Ariqipa • Castilla • Islay • Kamana • Kaylluma • Kuntisuyus • Qarawili • Unyun | ||
| Amachasqa sallqa suyukuna: Kachiqucha Yuraqyaku mama llaqta risirwa • Mejía quchakuna mamallaqta willkachasqa • Kutawasi qhichwa risirwa | ||
| Urqukuna: Asiruta • Chhachani • Chila • Chinchun • Hamp'atu • Hatunpila • Kasiri • Kiskapampa • Kiwisha • Lipayuq • Minaspata • Mismi • Misti • Nukarani • Puyi Puyi • Qullunquya • Qurupuna • Pikchu Pikchu • Sawanqaya • Shiwirqu • Siprikina • Sulimana • Suriwiri • Wallqa Wallqa • Wansillu • Waqrawiri • Waych'awi • Waytani • Waywawawa • Yuraqq'asa - Wallakuna: Ariq Walla • Chila walla • Hamp'atu walla • Wansu walla | ||
| Quchakuna: Mururqa qucha • Kachiqucha (Ariqipa) • Pallaqucha | ||
| Mayukuna: Apurimaq mayu • Chili mayu • Kamana mayu • Mahis mayu • Qullqa mayu • Kutawasi mayu • Uquña mayu | ||
| Mawk'a llaqtakuna: Hatun Qillqapampa | ||
| Karu puriy: Kunturtawa • Qullqa qhichwa • Sipya phaqcha | ||
| Simikuna: Ariqipa suyupi rimaykuna |
|
Suyukuna (Piruw) |
|
|---|---|---|
| Amarumayu · Anqash · Apurimaq · Ariqipa · Ayakuchu · Ika · Kashamarka · Lampalliqi · Lima · Luritu · Mayutata · Muqiwa · Pasqu · Piwra · Punu · Qispi Kay · Qusqu · San Martín · Sunin · Taqna · Tumpis · Ukayali · Wankawillka · Wanuku |