Wanuku suyu

Wanuku suyu Wanuku jach'a suyu Departamento de Huánuco
Waywash walla, Qarwaqucha
Wanuku suyu	Wallqanqa
	Unancha
.
Mama llaqta	Piruw
Tinkurachina siwikuna
Pruwinsyakuna	11
Distritukuna	75
Uma llaqta	Wanuku
Simikuna	qhichwa simi, kastilla simi
Runakuna	762.223 (inei 2007)
Runa ñit'inakuy	-runa / km²
Hallka k'iti kanchar	34.166 km²
Hanaq kay
Kamasqa wata	24 ñiqin qhulla puquy killapi 1859 watapi
Kamachiq runa	Juan Alvarado Cornelio (2019-2022)
Karu rimay yupay	+62
Pacha suyu	UTC-5
Qhichwa simipi llika tiyanan	[www.]
Kastilla simipi llika tiyanan	regionhuanuco.gob
Wanuku suyup pruwinsyankuna

San Sebastián inlisya, Wanuku

Tinku Mariya llaqtawan "Sumaq puñuq" (La Bella Durmiente), Tinku Mariya mamallaqta parkipi

Wanuku suyu nisqaqa (aymara simipi: Wanuku jach'a suyu; kastilla simipi: Departamento de Huánuco) huk suyum Piruw mama llaqtapi. Uma llaqtanqa Wanuku llaqtam.

Wiñay kawsay

Kamasqa 24 ñiqin qhulla puquy killapi 1859 watapi.

Allpa saywachi

• Amachasqa sallqa suyukuna: Anqas Walla mamallaqta parki - Tinku Mariya mamallaqta parki - Sira ayllu llaqta risirwa - Waywash walla risirwa suyu
• Mayukuna: Marañun - Pachitiya mayu - Urqumayu - Wallaqa mayu
• Quchakuna: Kisilluqucha - Lawriqucha - Mituqucha - Pichqaqucha - Qarpaqucha - Qarwaqucha - Siwlaqucha
• Urqukuna: Hatun Siwla (6.344 m) - Hirishhanka (6.094 m) - Huraw - Kisillu hirka - Kisilluhanka - Kulli - Liyun Waqanan - Ninashanka - Pishtaq hirka - Puskanturpa - Puywanqucha - Runtuy - Santa Rusa - Sarapu - Umiñaturri - Yarupaja - Yerupaja (6.617 m) - Wallakuna: Rawra walla - Waywash walla.
• Q'asakuna: Rawra (4.900 m) (Mayukillap Iskaynin pruwinsyapi); Qunkush (4.660 m) (Bolognesi pruwinsyapi)

Llaqta pusay rakiy

Chunka hukniyuq pruwinsyanmi kan.

Pruwinsya	Runakuna  (2007)	Uma llaqta
Ampu	55.483	Ampu
Inka wamp'uwatana	31.032	Inka wamp'uwatana
Lawriqucha	35.323	Hisus
Leoncio Prado	116.965	Tinku Mariya
Awriq	26.620	Waqrachuku
Mayukillap Iskaynin	47.008	Tantasqa
Pachitiya	60.321	Panaw
Wamali	66.450	Llata
Wanuku	270.233	Wanuku
Waqaypampa	20.408	Waqaypampa
Yaruwillka	32.380	Chawinillu

Runakuna

Wanuku suyupiqa Ashaninka, Cashibo-Cacataibo, Shipipu-Qunibu, Yanisha, Uni runakunam tiyanku.

Simikuna

Suyupiqa Wanuku nunashimi nisqata, kuntipitaq Anqash runashimi nisqatapas rimanku.

Pruwinsya	Kastilla simita rimaqkuna /1	%	Indihina simita rimaqkuna /1, /2	%
Ampu	36,767	74.3	12,642	25.5
Inka wamp'uwatana	23,930	89.2	2,840	10.6
Lawriqucha	27,846	89.3	3,304	10.6
Leoncio Prado	94,715	91.1	9,121	8.8
Marañun	17,185	74.7	5,743	25.0
Mayukillap Iskaynin	24,324	59.2	16,678	40.6
Pachitiya	27,210	52.0	25,029	47.8
Wamali	26,349	45.3	31,563	54.3
Wanuku	183,502	75.7	58,366	24.1
Waqaypampa	3,516	19.9	14,059	79.5
Yaruwillka	10,555	37.5	17,510	62.3
Llapan	475,899	70.6	196,855	29.2

/1 Rimaqkuna: 5 / 5+ wata

/2 Indihina simi: qhichwa simi, aymara simi, ashaninka simi icha huk indihina simi (mana hawa simi)

Pukyu:

Karu puriy

Piruru, Tantamayu distritu, Wamali pruwinsya

• Rawra walla
• Wanuku Pampa
• Waywash walla
• Piruru, Tantamayu distritu, Wamali pruwinsya

Kaypipas qhaway

• Wanuku rimay
• Wanuku suyupi rimaykuna
• Kashibu simi
• Wallanka walla

Hawa t'inkikuna

• Commons nisqaqa multimidya kapuyninkunayuqmi kay hawa: Wanuku suyu.
• Saywitu: Wanuku suyu
• www.regionhuanuco.gob.pe (kastilla simi)
• Wanuku qhichwa simi taqi: Rimaycuna - Quechua de Huánuco - Diccionario del quechua del Huallaga con índices castellano y inglés, 2008

Punku p'anqa: Piruw