Ir al contenido

Arhintinap runasimin

Wikipediamanta
Kichwa (Arhintinap runasimin)
Kaypi rimasqa: Arhintina (Santiago del Estero)
Suyukuna: {{{zona}}}
Rimaqkuna:

• Mama rimay:
• Hukkuna:

160.000

• mana riqsisqa
• mana riqsisqa

Ñiqi: {{{rank}}}
Rimaykunap ayllun: Qhichwa

 Wamp'uy rimay
  Urin qhichwa simi
   Arhintinap runasimin

Tukri simi:
Kay mama llaqtakunapi: Manam tukrichu
Kaypa kamachisqan: Manam kamachisqachu
Tuyrukuna
ISO 639-1 qu
ISO 639-2 que
ISO 639-3 que
SIL qus
Maypim Arhintinap runasiminta rimachkanku
Kaytapas qhaway:
Rimay - Rimaykunap ayllun - Katiguriya:Rimay

Arhintinap runasimin nisqaqa Arhintinap chinchanpi rimasqa qhichwa simi k'iti rimaymi, Santiago del Estero wamanipi rimasqa. Kastilla simip ancha chikichasqan k'iti rimaymi.

Kaypim wakillan Arhintinap runasiminpa siminkunaqa wak runasimi k'iti rimaykunap hina kaq siminwan:

Urin runasimi Arhintinap runasimin Ayakuchu Chanka runasimi Qusqu-Qullaw runasimi
llamk'ay llamkay llamkay llank'ay
p'unchaw punchaw punchaw p'unchay
qamkunap qamkunap qamkunap qankunaq
upyay upyay upyay ukyay
ñuqanchik nuqanchis ñuqanchik nuqanchis
ñutqhu ñutqu ñutqu ñusqhu
wawqi wawqi wawqi wayqi
allqu allqu allqu alqu
llamt'a, yamt'a yanta yanta llant'a
yaykuy yaykuy yaykuy haykuy, Buliwyapi: yaykuy
wichq'ay wichkay wichqay wisq'ay
kimsa kimsa kimsa kinsa
kichka kichka kichka kiska; Buliwyapi: khishka
pampa pampa pampa panpa
uhuy uhuy uhuy uhuy
mutkhiy mutkiy mutkiy muskhiy
unu, yaku yaku, unu yaku, unu unu, yaku
huk suk huk huk
-pti- -pti- -pti- -qti-
-chka- -chka-, -shka- -chka- -sha-, -ska-, -sya-, -sa-, -chha-, -sqa-
-chik -chis, -sh -chik -chis
-mi/-m -mi/-m -mi/-m -mi/-n
-pa/-p -pa/-p -pa/-p -pa/-q
-chá/-ch -chá/-cha -chá/-ch -chá/-s

Kay simikunaqa Arhintinap runasiminpa Ayakuchu Chanka runasimiman kuska kayninta rikuchiwanchik.

Hamawt'a Domingo Bravo ancha allinta Arhintinap runasiminmanta qillqan kay liwrupi: «El quichua santiagueño. Reducto idiomático argentino» (Tucumán, 1956). Kay hamawt'a runasimip allin-rimay-yachayninmanta qillqan. Paypa liwrunpi runasimimanta kastilla simiman t'ikraq simi-pirwa kachkan suqta waranqa qhichwa simiwan. Hamawt'a Domingo Bravo kastilla simimanta runasimiman t'ikraq simi-pirwata 1977 watapi qillqarqan.

Hamawt'a Emilio Christensen-pas Arhintinap runasiminmanta qillqan paypa Buenos Aires llaqtapi 1970 watapi lluqsisqa liwrunpi: «El quichua santiagueño: Lengua supérstite del Tucumán incaico». Ichaqa ñawpaq aswan allin Arhintinap runasiminmanta qillqaqqa hamawt'a Sergio Grigórieff-mi. Kay rusu sutiyuq hamawt'a Buenos Aires llaqtapi 1935 watapi lluqsisqa liwruta qillqarqan: «Compendio del idioma quichua: 1. Gramática. 2. Diccionario quichua-castellano. 3. Paradigmas del verbo (tablas). Con notas detalladas sobre las particularidades del idioma en Santiago del Estero». Kay liwrunpi hamawt'a Sergio Grigórieff yaqa 60 wata hamawt'a Rodolfo Cerrón Palominomanta ñawpaqmi «urin runasimi»-hina qillqan.

"https://qu.wikipedia.org/w/index.php?title=Arhintinap_runasimin&oldid=674579" p'anqamanta chaskisqa (Wikipedia, Qhichwa / Quechua)