Tawantinsuyu
| 1197 - 1572 | |||||||||
| Llaqta qayanqillqa: Ama llulla, ama suwa, ama qilla | |||||||||
.svg) | |||||||||
| Uma llaqta • Runakuna • Tinkurachina siwikuna |
Qusqu 2 000 000 13°30′ S 71°58′ O | ||||||||
| Aswan hatun llaqta | Qusqu | ||||||||
| Tukri simi • Huk simikuna |
Qhichwa simi Pukina (wañusqa), Aymara, hukkunapas | ||||||||
| Kamachiy | Apsulutu qhapaq suyu | ||||||||
| Manku Qhapaqmanta Tupaq Amarukama | |||||||||
| Wiñay kawsay • Kamasqa • Puchukasqa |
1197 (Manku Qhapaq) 1572 (Kastilla Atiy) | ||||||||
| H. k. k'anchar • Tukuy • % yaku Saywakuna Chalakuna |
~2.000.000 km² ~0,4% ~12.000 km ~6.000 km | ||||||||
| Runakuna • Tukuy • T'iqisqa kay |
15.000.000-chá ~7.5 hab./km² | ||||||||
| Distritos | n/d | ||||||||
| |||||||||
.svg)
.svg)
.svg)
Tawantinsuyu nisqaqa Inkakunap mama llaqtankus karqan, tawantin suyuyuq kaq. Qusqu llaqtas uma llaqtan kaptin, unanchankutaq wiphalas karqan. Kunan pachaqa Antikunap runankunam kikinkunatapas llaqta suyunkunatapas kawsay saphintapas Tawantinsuyu nikunku.
Inkakunap tawantin suyun
[llamk'apuy | pukyuta llamk'apuy]Qusqu, Inkakunap uma llaqtanñas ñawpa pachañas Qusqu qhapaq suyu pachañas tawantin llaqta suyuyuqsi karqan. Chaypacha Hanan Qusqu, Urin Qusqu suyus karqan, chay iskay suyutaq iskaymansi rakisqa karqan, tawantin suyus.
1438 watapi Pachakutiq Inka Yupanki Chanka runakunata atipaspa hatunkaray suyuta hap'iptinsi, Inkakunap atiynin, mama llaqtan anchata mast'arikurqansi. Ñawpa pacha hina, manas qhapaq llaqtallapichu, ichataq tukuy atipasqan suyuntinpis tawantin rakin kamarirqanku. Chay tawantin suyunkaqa karqan: Chinchaysuyu, Antisuyu, Kuntisuyu, Qullasuyu. Suyunkunap kuchunkunaqa uma llaqtapi, Qusqupi, tarikurqanku. Tawa suyumanta Tawantinsuyu suti hamun.
Suyukuna
[llamk'apuy | pukyuta llamk'apuy]Chinchaysuyu
[llamk'apuy | pukyuta llamk'apuy]Antisuyu
[llamk'apuy | pukyuta llamk'apuy]Kuntisuyu
[llamk'apuy | pukyuta llamk'apuy]Qullasuyu
[llamk'apuy | pukyuta llamk'apuy]Hawa t'inkikuna
[llamk'apuy | pukyuta llamk'apuy]
Commons nisqapi suyukunata uyarinakunatapas tarinki kaymantam: Tawantinsuyu.- Inka taytanchiskunaq kawsayninta yacharispa. Instituto Superior Público la Salle, proyecto CRAM II, Urubamba, Qusqu 2002.
- Inkakunap paqarisqanmanta: Titiqaqa quchamanta ñawpa willakuy, Ayar wawqikunamanta ñawpa willakuy. Runasimi.de, Waskaran portalmanta hamuq.
.svg){kind=small} Tawantinsuyu
|
||||||
|---|---|---|---|---|---|---|
|