Yunka suyu
(Yunka-manta pusampusqa)
Yunka nisqaqa Javier Pulgar Vidal-pa nisqankama Piruwpi, Antikunap kuntinpi antinpipas sallqa suyum, mama quchamanta 500 mitru hanaqmanta 2300 mitrukama.
Chakra yurakuna
[llamk'apuy | pukyuta llamk'apuy]Piruwpi paqarisqa
[llamk'apuy | pukyuta llamk'apuy]- Mulli (Schinus molle)
- Palta (Persea americana)
- Luqma (Pouteria lucuma)
- Usuma (Bunchosia argentea)
- Chirimuya (Annona cherimolia)
- Sawintu (Psidium guajava)
Piruwman apamusqa
[llamk'apuy | pukyuta llamk'apuy]- Sirwila (Prunus domestica)
- Laranqa (Citrus sinensis)
- Misk'i wiru (Saccharum officinarum)
K'ita yurakuna
[llamk'apuy | pukyuta llamk'apuy]- Pitahaya (Cereus atrigonodendron)
- Paqpa (Agave americana)
- Chunta paqpa (Fourcroya andina)
Sallqa uywakuna
[llamk'apuy | pukyuta llamk'apuy]- Chawkatu (Mimus longicaudatus)
- Tawriqaray (Campylorhynchus fasciatus)
- Titira (Lutzomyia): huk yawar ch'unqaq ch'iti ch'uspi, Bartonella bacilliformis nisqa sirk'i añakita apaykuq