Unquy
(Unquq-manta pusampusqa)
"Hampikamayuq", Samuel Luke Fildes-pa 1891 watapi siq'isqan
Unquy nisqaqa ima runap, uywap icha yurap mana allin, mana sinchi, mana qhali, mana thañi kachkayninmi.
Unqusqa runataqa hampinapaq hampiq runa (hampikamayuq icha hampiq yachaq) hampikunatam quykun.
Yuyarina
Unquykuna[llamk'apuy | pukyuta llamk'apuy]
Unquyqa unquchiqkunarayku icha huk hamukunaraykum paqarin.
Ayllu llaqtapi hampiq yachakunakama[llamk'apuy | pukyuta llamk'apuy]
- Wayra unquy
- Manchari unquy (Uraña unquy)
- Glurya unquy
Qatiq unquykuna[llamk'apuy | pukyuta llamk'apuy]
Qatiq unquy nisqakunaqa unquchiq nisqakunap paqarichisqanmi. Chay unquchiqkunaqa añakikunam, qurwarakuna, ch'ulla kawsaykuqkuna, atamkuna (runapi kawsaq kurukuna), añawkunapas.
Añakikunap paqarichisqan unquykuna[llamk'apuy | pukyuta llamk'apuy]
- Q'icha unquy (Cholera)
- Wanthi unquy (Syphilis)
- Suq'a unquy (Tuberculosis)
- Lliqti unquy (Lepra)
Añawkunap paqarichisqan unquykuna[llamk'apuy | pukyuta llamk'apuy]
- Unquy hark'aypa chaskisqa waqlliynin (SIDA / AIDS)
- Chhulli (Influenza)
- Muru unquy - (Variola)
- Hawaqlla muru unquy - (Varicella)
- Tikti (Verruca)
Ch'ulla kawsaykuqkunap paqarichisqan unquykuna[llamk'apuy | pukyuta llamk'apuy]
- Yawar q'icha (Dysenteria)
- Chukchu (Malaria)
Atamkuna[llamk'apuy | pukyuta llamk'apuy]
- Pila k'uyka (Ascaris lumbricoides)
- T'ipki kuru (Enterobius vermicularis = Oxyuris vermicularis)
- Ch'iwi kuru (Necator americanus, Ancylostoma duodenale)
- Kinwara (Cestodes)
Mana qatiq unquykuna[llamk'apuy | pukyuta llamk'apuy]
Mana qatiq unquykunataq manam unquchiqpa paqarichisqanchu, huk hamurayku paqarin.
- Machay (Ebriositas)
- Apanqara unquy (Cancer)
- Misk'i unquy (Diabetes mellitus)
- Ñawsa kay (Caecitas)
- Ñawi phuyu unquy (Cataracta)
- Ñawi ñit'iy unquy (Glaucoma)
- Wanq'uyay, Ruqt'u kay - (Surditas)
- Waq'a unquy - (Morbus mentalis)
- Llasaq yawar (Hypertensio)
- Wirakaray (Obesitas)
Unquchiqkuna[llamk'apuy | pukyuta llamk'apuy]
- Añaw (Virus)
- Añaki (Bacteria)
- Qurwara (Fungi)
- Ch'ulla kawsaykuq (Protozoa)
- Atam (qasi uqu) uywakuna (kurukuna, k'uykakuna)
Kaypipas qhaway[llamk'apuy | pukyuta llamk'apuy]
Hawa T'inkikuna[llamk'apuy | pukyuta llamk'apuy]
- Quechua Médico. Unkuykuna: Kastilla simipi - Quechwasimipi (Lista)
- Quechua Médico: Profesiones relacionadas con la medicina .... Lista: Kastilla simipi - Quechwasimipi
- Quechua Médico. Preguntas y frases mas usuales que se utilizan en la consulta médica.
- Quechua Médico. Glosario de signos, síntomas, y enfermedades más conocidas en quechua.
