Secure Shell
SSH (Qhichwa simipi: Waqaychakuq qata) nisqaqa huk ukhulli qillqasqa llika ñawpaqllut'anam, mana waqaychasqa llikapi llika qaranakunata allinta llamk'achinapaq.[1] Aswan riqsisqa llamk'ayninkunaqa karumanta yaykuy chaymanta kamachi siq'i ruwaymi.
SSH ruwachina wakichikuna huk rantikuq–qaraq wasimusika kaqpi sayasqa kanku, huk SSH rantikuq kutita huk SSH qaraqwan t'inkispa.[2] SSH huk qata ñawpaqllut'ana q'ipihina llamkan kimsa hatun qatiy kamayniyuq nipayanakunayuq: apaykachana qata qaraq chiqaqchayta, pakasqa kayta chaymanta hunt'asqa kayta qun; ruwaq chiqaqchay ñawpaqllut'anaruwaqta qaraqman chiqaqchan; chaymanta t'inkinakuy ñawpaqllut'anaqa ukhullisqa suqhuta achka sullwachasqa willay ñankunaman multiplexa.[1]
SSH Unixhina llamk'achiy llikachakunapi ruwasqa karqa, Telnet kaqpaq chaymanta mana waqaychasqa karu Unix shell ñawpaqllut'anakunapaq rantinpihina, ahinataq Berkeley Karu Shell (rsh) chaymanta tinkuq rlogin chaymanta rexec ñawpaqllut'anakuna, llapanku mana waqaychasqa, llañu qillqa kachay chiqaqchay tuwkinkuna llamk'achinku.
SSHqa 1995 watapi Phinsuyumanta Tatu Ylönen sutiyuq antañiqiq hamut'aqpa ruwasqanmi karqan. Qhipa wiñarichiy ñawpaqllut'ana q'ipi kaqmanta achka ruwaq huñukunapi puririrqa, achka niraqkuna ruwaymanta ruwaspa. Kay ñawpaqllut'ana k'apakchay iskay hatun layakunata t'aqakun, SSH-1 chaymanta SSH-2 sutichasqa. Aswan riqsisqa llamk'achisqa llamk'ana pilaqa OpenSSH, 1999 watapi OpenBSD paqarichiqkunap kichasqa qullqisapa llamk'ayninhina lluqsichisqa. Ruwaykunaqa tukuy laya llamk'achiy llikachakuna sapsi llamk'achinapaq rakisqa kanku, chaymanta churasqa llikachakunawan ima.
Wasimusika
[llamk'apuy | pukyuta llamk'apuy]