Ch'antasqa tuktuyuq rikch'aq ayllu nisqapaq musuqchasqapura wakin kaynin
a r2.7.2+) (Rurana antacha Qullusqa: hu:Fészkesek |
a r2.7.1) (Rurana antacha Yapasqa: hu:Őszirózsafélék |
||
Siq'i 139: | Siq'i 139: | ||
[[hr:Glavočike]] |
[[hr:Glavočike]] |
||
[[hsb:Zestajenkowe rostliny]] |
[[hsb:Zestajenkowe rostliny]] |
||
[[hu:Őszirózsafélék]] |
|||
[[id:Asteraceae]] |
[[id:Asteraceae]] |
||
[[is:Körfublómaætt]] |
[[is:Körfublómaætt]] |
09:48 21 dis 2011-pa llamk'apusqan
Ch'antasqa tuktuyuq rikch'aq ayllu | |||||||||||
---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
Mit'an kamay | |||||||||||
| |||||||||||
Subfamilias | |||||||||||
Ch'antasqa tuktuyuq rikch'aq ayllu (familia Compositae icha Asteraceae) nisqaqa huk yurakunap rikch'aq ayllunmi. Ch'antasqa tuktuyuq nisqap waytankunaqa achka ch'iñicha tuktuyuqmi, pila tuktuchakunam, qallu tuktuchakunapas.
Tuktuchankuna
Tuktuchakunaqa ch'ulla icha iskay yumanayuqmi, sapsilla pichqa raphimuyum. Wayta raphinkunaqa huñusqam. Akilla raphinkunataq manam kanchu icha suphu hinam, ruru phawananpaq. Huklla sisa raphi muyum, huñusqam, kimsamanta pichqakama sisa raphim. Iskaynintin ruru raphintinqa ukhu tiyaqmi, iskaynintin suni aspiqchayuq.
Iskay layam tuktucha kan: pila tuktucha pichqa wach'illa kaq, qallu tuktucha iskaykinray kaq. Ch'antasqa tuktuyuq yurakunaqa pila tuktuchallayuq, qallu tuktuchallayuq icha iskaynintin laya tuktuchayuq.
Pila tuktuchap tuktu minuywari kay hinam:
Qallu tuktuchap tuktu minuywari kay hinam:
Rurunqa ch'ulla muru wichq'asqa rurucham.
Rikch'aqkuna
Kaymi huk ch'antasqa tuktuyuq yurakuna:
- warmi-warmi (Ageratum conyzoides)
- marqhu (Ambrosia peruviana)
- ahinhu (Artemisia absinthum)
- ch'illka (genus Baccharis: Baccharis polyantha (Qusqu suyupi), Baccharis salicifolia (Qusqu suyupi, Buliwyapiwan), Baccharis prostata (Buliwyapi). Qhawariy, ch'illka nispa kaykunatapas ninku: Verbesina latisquemata, Fluorencia campestris)
- t'ula (Baccharis dracunculifolia)
- miyu-miyu (Baccharis coridifolia)
- kimsa inchu, kimsa k'uchu (Baccharis genistelloides)
- sach'a t'ula (Baccharis microphylla)
- tayanku (Baccharis odorata)
- llawlli (Barnadesia horrida)
- makacha (Bellis sp.)
- muni (Bidens sp.)
- q'illu t'ika, uchuq'aspa (Calendula officinalis)
- chukirawa (Chuquiraga jussieui)
- wamanpinta (Chuquiraga spinosa)
- panti (Cosmos peucedanifolius)
- misuka, misiku (Cosmos sp.)
- phuña (Culcitium sp.)
- yuraq phuña (Culcitium canescens)
- puka phuña (Culcitium rufescens)
- sankurima (Espeletia sp.)
- ayapana (Eupatorium ayapana)
- manka p'aki (Eupatorium sternbergianum)
- sinki (Fluorencia tortuosa)
- markhu (Franseria artemisioides, Artemisia arborescens)
- wira-wira (Gnaphalium cheiranthifolium, Gnaphalium vira-vira)
- q'itu-q'itu (Gnaphalium spicatum)
- ch'iri-ch'iri (Grindelia boliviana)
- qutu kiswar (Gynoxys sp.)
- inti wayta, inti t'ika (Helianthus annuus)
- taruka rinri (Hieracium spp.)
- suphu-suphucha, wila-wila, taruka rinri/ninri (Hieracium mandonii)
- urqu taruka rinri (Hieracium fulvipes)
- misk'i pilli (Hypochaeris andina GRISEB)
- philli-philli, pilli-pilli (Hypochaeris sonchoides)
- pilliyuyu (Lactuca sativa)
- uchuylla p'anqa siya, waku, waska siya (Mikania cordifolia)
- chinchirkuma (Mutisia hirsuta, Mutisia acuminata)
- qinchusuq'una, qincha-qincha, chinchirkuma (Mutisia acuminata)
- wayurkuma (Mutisia viciaefolia)
- chinchir wayta (Mutisia hirsuta)
- kutu-kutu chinchirkuma (Mutisia orbignyana)
- pillwis (Ophryosporus chilca)
- sut'uma (Perezia spp.)
- qupa sut'uma (Perezia coerulescens)
- t'ika sut'uma (Perezia multiflora)
- china sut'uma (Perezia weberbaueri)
- urqu sut'uma (Perezia pinnatifida)
- lakwas, llakhun (Polymnia sonchifolia)
- killkiña (Porophyllum ruderale)
- piki pichana (Schkuhria octoaristata)
- kachalawa (Schkuhria pinnata, Schkuhria octoaristata)
- waych'a (Senecio clivicolus)
- mayu waych'a (Senecio brasiliensis)
- wachuka (Senecio multidentatus)
- chachaq'uma (Senecio nutans - ama chachakumawan pantaychu)
- wira-wira (Senecio oudberkiaefolius)
- maych'a (Senecio pseudotites)
- chakampuka (Senecio rudbeckaefolius)
- wamanripa (Senecio tephrosioides)
- asnan qura (Senecio vulgaris)
- qalti (Siegesbeckia orientalis)
- kalastu (Smallanthus glabratus, Smallanthus parviceps)
- qasaqaña (Sonchus sp.)
- kichka-kichka, leche-leche (Sonchus asper)
- salsa-salsa, leche-leche (Sonchus oleraceus)
- chikchipa (Tagetes mandoni)
- wakatay (Tagetes minuta, Tagetes elliptica)
- saqa-saqa, pilli-pilli (Taraxacum officinale)
- q'illu sisa (Verbesina encelioides)
- sunch'u (Viguiera mandonii, Viguiera lanceolata)
- allqukiska (Xanthium spinosum, Xanthium catharticum)
Hawa t'inkikuna
- Commons nisqaqa multimidya kapuyninkunayuqmi kay hawa: Ch'antasqa tuktuyuq rikch'aq ayllu.
- Wikispecies nisqaqa qillqasqa p'anqayuqmi kay hawa: Ch'antasqa tuktuyuq rikch'aq ayllu