Waysallpu yura rikch'aq ayllu

Waysallpu yura rikch'aq ayllu

K'ita waysallpup tuktun: Rosa arvensis

Mit'an kamay

Regnum:	Plantae Haekel, 1866.
Subregnum:	Embryobionta
Divisio:	Magnoliophyta
Classis:	Magnoliopsida
Subclassis:	Rosidae Takhtajan, 1967.
Superordo:	Rosanae Takht., 1967.
Ordo:	Rosales Perleb, 1826.
Familia:	Rosaceae Adans., Fam.Pl.2:286. 1763.

Urin rikch'aq ayllu

Rosoideae (Juss.) Arn., 1832.
Spiraeoideae
Maloideae
Amygdaloideae = Prunoideae

Waysallpu yura rikch'aq ayllu (familia Rosaceae) nisqaqa huk yurakunap rikch'aq ayllunmi, 56-chá rikch'anayuq, kimsa waranqachá rikch'aqniyuq.

Tuktunkuna

Tuktunkunaqa iskay yumanayuqmi, wach'illam, pichqantin raphimuyum, tuktu ukhuyuqmi. Pichqantin akilla raphin, huklla muyum, hinallataqmi wayta raphi muyum. Achka sisa raphinkunam, chunkamanta aswanmi. Ruru raphin pichqantinmi icha hukllamanta achkakamam, qispim icha rakilla huñusqam. Ruru raphintinqa ukhu, chawpi icha hawa tiyaqmi. Sapa ruru raphipiqa iskay murucham.

Tuktu minuywanqa kay hinam: $\star K_{5}\ \;C_{5}\;A_{\infty }\;G_{{\infty }-{5}-{1}}$

Rurunqa wichq'asqa rurum.

Rosa tomentosa: tuktu siq'intin
Prunus padus: tuktu siq'intin
Sanguisorba officinalis: tuktu siq'intin
Spiraea hypericifolia: tuktu siq'intin

Rikch'aqkuna

Kaymi huk waysallpu hina yurakuna:

sillu-sillu (Alchemilla sp.)
- uchuy sillu-sillu (Alchemilla andina)
- china sillu-sillu (Alchemilla orbiculata)
- urqu sillu-sillu (Alchemilla pinnata)
- liwru-liwru (Alchemilla diplophylla)
pimpinila (Sanguisorba officinalis)
kita pimpinila (Acaena cylindrostachya)
urqu pimpinila (Acaena elongata)
yunka pimpinila (Acaena ovalifolia)
nich'u (Eriobotrya japonica)
kapuri (Fragaria chiloensis)
mayu mansana, murtiñu (Hesperomeles lanuginosa)
muqti (Hesperomeles cuneata)
lluq'i sach'a, pumachuku (Kageneckia lanceolata)
t'iyu, mansana (Malus domestica)
kanlli, china chuki kanlla (Margyricarpus pinnatus)
urqu chuki kanlla (Margyricarpus strictus)
wiswiru (Mespilus germanica, Mespilus canescens)
qiwuña (Polylepis incana, Polylepis australis, Polylepis racemosa, Polylepis villosa)
rinda, rindas (Prunus avium)
sirisa (Prunus cerasus)
sinti yura (Prunus debilis)
sirwila (Prunus domestica)
lurasnu (Prunus persica)
lima-lima, pisk'ay (Prunus rigida)
kapuli (Prunus serotina var. salicifolia)
pira (Pyrus sp.)
killay yura, killay, taksana (Quillaja saponaria)
waysallpu, uturunka (Rosa sp.)
khari-khari, shiraka (Rubus spp.)
- llanqha khari-khari (Rubus roseus)
- qurpa khari-khari (Rubus urticaefolius)
- yunka khari-khari (Rubus robustus)
- shiraka (Rubus acanthophyllus, Rubus adenothallus)

Hawa t'inkikuna

Commons nisqaqa multimidya kapuyninkunayuqmi kay hawa: Waysallpu yura rikch'aq ayllu.

Wikispecies nisqaqa qillqasqa p'anqayuqmi kay hawa: Waysallpu yura rikch'aq ayllu