Illanchaykuy

Illanchaykuy (kastilla simipi: radioactividad) nisqaqa ismuykuq, radyunuklidu nisqa iñuku rikch'aqkunap illanchayninmi.

Kay hinam illanchaykuykunam:

Alpha illanchay (Ilyup iñuku huk'inkuna): pisilla t'uksiq illakuna (wayra pachapi 15 cm), mikhusqa imayaykunapi ancha millaq
Bita illanchay (Iliktrun illanchay, Pusitrun illanchay): aswanña t'uksiq illakuna
Gamma illanchay (Iliktrumaqnitiku illanchay): sinchita t'uksiq illakuna

Illanchaykuyqa runapaq, huk kawsaqkunapaqpas ancha millaqmi. Sinchi illanchaykuy runata wañuchinmi.

Illanchaykuy ismuykuy nisqaqa ismuykuq, radyunuklidu nisqa iñuku rikch'aqkunap illanchaspa ismuykuyninmi.

Kay hinam ismuykunku:

Alpha illanchay kaptinqa, iñuku huk'iqa iskay prutuntam iskay niwtruntapas chinkachin. Kay hinam iñuku wisnu tawa iñuku tupuwan chhallayan, iñuku ñiqintaq iskaywanmi pisiyan.
Bita illanchay iliktrun kachasqa kaptinqa, iñuku huk'ipiqa huk niwtrun prutunman t'ikrakun, chaywanmi iñuku ñiqin hukwanmi mirakun. Iñuku wisnutaq aschallawanmi chhallayan. Pusitrun kachasqa kaptintataq, prutun niwtrunmanmi t'ikrakun.
Gamma illanchay kaptinqa, manam iñuku ñiqichu, manapas iñuku wisnuchu hukchakun.

Ima illanchaykuq iñuku rikch'aqqa sapaq kuskan ismuykuy mit'ayuqmi. Chay kuskan ismuykuy mit'anpiqa imayaypa iñukunkunap kuskan kaqnin wakin imayaypa iñukukunam tukukun, alpha icha bita illanchaspa.

Sallqapi huk illanchaykuq iñuku rikch'aqkuna