Ir al contenido

Evola virusmanta unquyqa

Wikipediamanta
Evola virusmanta unquyqa

Kay foto 1976 watapi maypi iskay enfermerakuna shuytu ñawchepi Mayinga N. kaqwan kachkan, kayta huk warmi Ebola virukunawan unquyqa; qam aswan qhipa punchawkuna achkha hemorragias ukhunyuqpi wañusqan.
Akllana hawa imankunawan
CIE-10A98.4
CIE-9065.8
DiseasesDB18043
MedlinePlus001339
eMedicinemed/626
MeSHD019142
Unquspaykiqa hampikamayuqman riy Hampiqpa willaynin 

Evola virusmanta unquyqa ('EVD) utaq kay hemorrágica k’achay Ebolamantaqa (EHF) huk runa unquy kay Ebolamanta virushuchanrayku qukun. Sintomas kaqninkunaqa iskaymanta kimsa semanasmantahina qhipanta kay virus chimpaykuchikuspapacha qallarinku, huk k’ahakaqwan, kunka nanaywan, Aycha nanaykuna, chaymanta uma nanaykunaima. Aswan rikukuqqa hamun ñat’ikuna kaqwan, q’ipnakunawan, chaymanta q’ichawanima, chaymanta kay q’iwicha kaqmanta rurukunakaqmanta pisi llamk’anasninwan ima. Kayniqpiqa, wakin runakunaqa yawar lluqsiy ch’ampasniyuq kayta qallarinku.[1]

Kay virusqa chimpachikun huk infectasqa uywapyawar kaqwan utaq kurpumanta wapsikuna kaqwan ima (aswan rikukuqqa k’usillu kaqkunapi utaq puquymanta chiñi) kaqkunapi.< ref name=WHO2014/> Wayranninta chimpachikuyqa manaraq yachakunchu qumir pampapi.[2] Kay puquykunamanta chiñi kaqkunaqa kay virusta apankumantaq chimpachinkumantaq mana waqllichikuspataq nikun. Hukta runaman infeccion hap’iptin, kay unquyqa runapurapi chimpachikuy atinman. Wañuy atipaq runakunaqa kay unquyta chimpachiy atinkuman esperma kaqninta iskay killantahina. Diagnostico kaqta ruwanarayku, aswan riqsikuqpiqa, wak kikin sintomasniyuq unquykuna karunchakunku, kay malaria kaqjina cólera kaqjina chaymanta wak hemorrágicas virales k’aja kaqkuna. Kay yawarmanta diagnostico kaqta sumaq riqsinapaq anticuerpos virales kaqkunapi viral RNA virales, utaq virusnintinpipuni sumaq qhawaychakun.[1]

<!—Rak’ikuynin --> Rak’ikuyninqa kachkan kay chimparachiy unquyta pisillachiywan ima kay infectasqa k’usillukunamanta chaymanta khuchikunamanta runakunaman. Kay ruwakuyta atinman kay infeccionta sumaq yacharaspa chay uywakunapi, wañurachiypi chaymanta kurpumanta virusta sumaq raqparachiypi sichus unquy tarikun chay. Sumaqta aychata wayk’uspa chaymanta hark’akunapaq p’achata churakuspa aychata ruwanapaq kusallataq kanman, hark’akunapaq p’achatahina churakuna chaymanta makita mayllakuna kaqjina sichus huk runa kay unquyniyuq muyurinninpi kachkanchik chay. Kurpumanta wapsi muestrasqa chaymanta kay unquywan runakunamanta tejidosqa sumaq hark’aywan llamk’akunanku tiyan. [1]

Mana huk aqllasqa hampikuynin kay unquypaq tiyanchu; ruwaykuna kay infectasqa runasta yanapanapaq qukunan tiyantaq [[Kay terapia [siminta rehidratación]] (yaku pisi misk’itaq millutaq upyanapaq) utaq intravenosos yakus.[1] Kay unquyqa huk achkha wañuymanta tasakaqniyuq: aswantaqa mañuchispa kachkan 50% kaqmanta chaymanta 90% kaqkama kay viruswan infectasqa kaqkunata.[1][3] Kay EVD ñawpataqa riqsichikurqa kay Sudán kaqpi chaymanta kay Congo kaqmanta República Democrática kaqpi. Aswataqa kay unquyqa rikhuriykunapi kay África Subsahariana k’aja pampakunapi rikhurin.[1] Kay 1976 kaqpi(ñawpata riqsikuptin) kay 2013 kaqkama, aswan pisi kay 1.000 runakunamanta chimpachikurqanku watapi.[1][4] Aswan hatun rikhuriyqa kunankamaqa kay Ebola rikhuriyninmanta kay 2014 kay África Occidentalthaskiypi, kaqta Guinea kaqta, Sierra Leona kaqta, Liberia kaqta waqllichkan chaymanta ichapas Nigeria kaqtapas ima.[5][6] Kay Qhapaq Sitwa 2014 kaqmanta qallarispa aswan kay 1.600 casosmanta riqsikurqanku.[7] Sinchita llamk’akuchkan huk t’uqsina kaqta ruwanapaq; ichaqa, manaraq nihuk kanraqchu.[1]

<div class="reflist {{#if:

   | columns {{#iferror: 
     | references-column-width
Qawaq qillqa

Plantilla:Refbegin

Plantilla:Refend

Hawa Tinkisqakuna

[llamk'apuy | pukyuta llamk'apuy]

Plantilla:Refbegin

Plantilla:Refend

  1. 1,0 1,1 1,2 1,3 1,4 1,5 1,6 1,7 Ebola virus disease Fact sheet N°103. World Health Organization (March 2014) (p'unchaw: 12 April 2014 )
  2. 2014 Ebola Virus Disease (EVD) outbreak in West Africa (Apr 21 2014) (p'unchaw: 3 August 2014 )
  3. C.M. Fauquet (2005). Virus taxonomy classification and nomenclature of viruses; 8th report of the International Committee on Taxonomy of Viruses. Oxford: Elsevier/Academic Press. p. 648. ISBN 9780080575483. http://books.google.ca/books?id=9Wy7Jgy5RWYC&pg=PA648. 
  4. Ebola Viral Disease Outbreak — West Africa, 2014 (June 27, 2014) (p'unchaw: 26 June 2014 )
  5. CDC urges all US residents to avoid nonessential travel to Liberia, Guinea, and Sierra Leone because of an unprecedented outbreak of Ebola. (July 31, 2014) (p'unchaw: 2 August 2014 )
  6. Outbreak of Ebola in Guinea, Liberia, and Sierra Leone (August 4, 2014) (p'unchaw: 5 August 2014 )
  7. Ebola virus disease update - West Africa (Aug 4, 2014) (p'unchaw: 6 August 2014 )
"https://qu.wikipedia.org/w/index.php?title=Evola_virusmanta_unquyqa&oldid=662759" p'anqamanta chaskisqa (Wikipedia, Qhichwa / Quechua)