Suyu rikuchiq

Suyu rikuchiq.

Ch'aki suyu rikuchiq, Petrus Peregrinus de Maricourt-pa siq'isqan 1269 watapi (Epistola de magnete).

Suyu rikuchiqpa wayra waytan, 1607 watamanta.

Wamp'una suyu rikuchiq.

Suyu rikuchiq nisqaqa (grigu simipi πυξίς, πυξίδα [pyxís, pyxída], kastilla simipi brújula, inlish simipi compass) rikuchiq iñukunata rikuchina antacham, khillaymanta rurasqa maqnitiku kaq muyuriqlla akwayuq wayra waytam.

Tiksimuyu maqnitiku suyuyuq kaptinmi, chincha qhipa ñiqpi maqnitiku "uralan" nisqa qhipa, uralan qhipa ñiqpitaq maqnitiku "chincha" nisqa qhipataq kaptinmi, chay maqnitiku akwaqa chincha qhipanta Tiksimuyup chincha qhipanmanmi t'ikran, uralan qhipantataq Tiksimuyup uralan qhipanmanmi. Chay hinam rikunchik maypim chincha maypim uralan kachkan. Chay hinam ñanninchikta tarinchik, wamp'upi hatun quchantinpi, mana riqsiqa allpantinpipas.