Kawsaykuq
(Celula-manta pusampusqa)
1. Huk'icha (Nucleolus)
2. Huk'i (Nucleus)
3. Ribosoma
4. P'urucha (Vesicula)
5. Kawsaykuq imayaypi llikacha KIL (Reticulum endoplasmaticum) RE
6. Golgi llamk'ana (Apparatus Golgii)
7. Uchuylla pilachakuna (Microtubuli)
8. P'aqra KIL (RE levis)
9. Michachaq (Mitochondrion)
10. Chulluchiqcha (Lysosoma)
11. Kawsaykuq imayay (Cytoplasma)
12. Pachankachakuna (Microbodies)
13. Chawpichaqcha (Centriola)
Kawsaykuq (kichwapi Kawsaykuk),[1] Kastiñu,[2] K'atkilla icha Silula[3] nisqaqa (kastilla simipi hina célula qillqasqapas)[4] lliw kawsaqkunap - runap, uywakunap, yurakunap, k'allampakunappas - lliwmanta aswan pisi huklla kayninmi.
Ch'ulla kawsaykuq nisqa kawsaqchakunaqa ch'ullalla kawsaykuqmi kaqkuna.
Ch'ulla kawsaykuqkunaqa kawsaykuq huk'innaq (Procariota) icha kawsaykuq huk'iyuq (Eucariota) nisqakunam. Lliw runap, uywakunap, yurakunap, k'allampakunappas kawsaykuqninkuna kawsaykuq huk'iyuqmi, Eucariota kanchik. Añaki (Bacteria) nisqakunataq, anqas añakikunapas (Cyanobacteria) kawsaykuq huk'innaqmi.
Kawsaykuq huk'iyuq nisqa kawsaykuqpiqa kay kawsaykuq yawrikunam:
- kawsaykuq huk'i (nucleus)
- kawsaykuq qara (membrana cellulae)
- kawsaykuq michachaq (mitochondrion)
- kawsaykuq achik wayllaq (chloroplastes): yurakunallapi
- (hukkunapas)
Hawa t'inkikuna
[llamk'apuy | pukyuta llamk'apuy]
Pukyukuna
[llamk'apuy | pukyuta llamk'apuy]- ↑ César Guanolema Curicama: Vocabulario kichwa – español por asignaturas. Validado por la academia de la lengua kichwa (llikapi, shuklla sutisuyu).
- ↑ Consuelo Yánez Cossío: Léxico ampliado quichua-español, español-quichua. Quito 2007.
- ↑ Ministerio de Educación de Bolivia, Reforma Educativa (qhichwa simipaq - Gladys Márquez F., CENAQ): ARUSIMIÑEE - Castellano, Aymara, Guaraní, Qhichwa.
- ↑ Kawsayninchis qallariynin (Célula). Instituto Superior Público “La Salle” Proyecto CRAM II - Urubamba, Cusco 2002. Imataq celulari?