Antañiqiq

Ampara hawa (desktop) nisqa antañiqiq

iMac G5.

Apaykunapaq PC IBM

PC nisqa antañiqiqpa rakinkuna.
1: Qhawana pampa
2: Tiksi last'a
3: Chawpi willa llamk'apuykuq antacha (processor)
4: Lliwchisqa antacha ñiqina punku ATA (Integrated Drive Electronics IDE)
5: Kutiykuq yuyaykuq antacha (RAM)
6: Yapasqa last'akuna: siq'ina last'a, ruqyana last'a, llika last'a
7: Pinchikilla pukyu
8: Ñit'isqa phiruru kuyuchina
9: Sinchi phiruru (hard disk)
10: Yatana llumpa
11: Ukucha antacha

Antañiqiq icha Yuparparina icha Huchhachana icha Kumputarura (inlish simipi: computer, kastilla simipi: computadora, ordenador) nisqaqa willakunata (infurmasyun nisqakunata) wakichisqawan (prugramisqawan) yupana llamk'anawan - wakichi (prugrama nisqawan) - llamk'apuyta atiq, pinchikillawan llamk'aq llamk'anam.

Imakunamantam rurasqa

Willa llamk'apuykuq antachakunaqa yaqa pusaykuqmantam, silisyumanta rurasqa, ch'iñicha (pisilla milimitrum hatun), antañiqiq chhillpa (inlish simipi computer chip) nisqam.

Antañiqiq kapchiytaqa willa kapchiy (infurmasyun tiknuluhiya) ninchikmi.

Antañiqiqpa rikuna, imayaymanta rurasqantaqa sinchi kaq (inlish simipi: hardware) ninchik. Lliw wakichisqakunataq - manam imayaymantachu rurasqa - llamp'u kaq (software) nisqam.

Sinchi kaq

John von Neumann-pa 1946-pi nisqankamaqa antañiqiq kay pichqa uma rakiyuqmi:

• Chawpi willa llamk'apuykuq antacha (Central processing unit CPU)
  • Ñiqiykuq antacha (Arithmetic logic unit ALU)
  • Umanchaq antacha (Control unit)
• Pusaykuq antacha (Bus unit)
• Yuyaykuq antacha (Memory)
  • Kutiykuq yuyaykuq antacha (Random access memory RAM)
  • Tiyachkaq yuyaykuq antacha (Read only memory ROM)
• Yaykuchiq antacha, Lluqsichiq antacha (Input unit, Output unit)
  • Qhawana pampa (Monitor), Siq'ina last'a (Graphic card)
  • Antañiqiq ch'ipachina (Printer)
  • Yatana llumpa (Keyboard)
  • Ukucha antacha = Antañiqiq ukucha (Mouse)
  • Sinchi phiruru (Hard disk)
  • Ruqyana (Loudspeaker), Uyarina anta (Microphone), Ruqyana last'a (Sound card)
  • Apana phiruru kuyuchina, Apana phiruru (Floppy disk drive, Floppy disk)
  • Ñit'isqa phiruru kuyuchina, Ñit'isqa phiruru (Compact disk drive, Compact disk CD)
  • Antañiqiq llika last'a, Antañiqiq llika (Network card, Computer network)

Llamp'u kaq

• Llamk'aykuna llika (Operating system)
• Rurana wakichikuna (Applications)
• Kamukusqa (Library, Folder)
• Willañiqi (File)

Kaypipas qhaway

• Internet

Hawa T'inkikuna

• Aplicaciones de la computación 8,2 MB, Formato PDF (Kastilla simipi)
• Google Quechua
• Runasimipi Qespisqa Software - Proyecto para crear software libre en quechua