Q'arachupa nisqapaq musuqchasqapura wakin kaynin
Contenido eliminado Contenido añadido
'''Chanku'''<ref>{{Ref Hintz}}</ref> |
<ref>{{Ref Zapata|30|Llucho chupa: Philander andersoni}}</ref> |
||
Siq'i 33: | Siq'i 33: | ||
**''[[Micoureus]]'' |
**''[[Micoureus]]'' |
||
}} |
}} |
||
'''Q'arachupa''',<ref name="qshks">{{Ref QSHKS}}</ref><ref name="laime">{{Ref Laime}}</ref> '''Unkaka'''<ref name="qshks" /><ref name="laime" /> icha '''Muka''',<ref name="laime" /> [[kichwa]]pi '''Chucha''',<ref name="eduecu">{{Ref EduEcu|52|chakka. ''p. 60.'' chucha}}</ref><ref>[http://www.rededucar.ec/edu/file.php%2F1%2FCultura_General/Idiomas_Nativos/Kichwa/WIWAKUNAMANTA_Animales.doc Wiwakunamanta - Animales]</ref> '''Chaha''' ('''Chaja''',<ref name="sinchipura"> |
'''Q'arachupa''',<ref name="qshks">{{Ref QSHKS}}</ref><ref name="laime">{{Ref Laime}}</ref> '''Unkaka'''<ref name="qshks" /><ref name="laime" /> icha '''Muka''',<ref name="laime" /> [[kichwa]]pi '''Chucha''',<ref name="eduecu">{{Ref EduEcu|52|chakka. ''p. 60.'' chucha}}</ref><ref>[http://www.rededucar.ec/edu/file.php%2F1%2FCultura_General/Idiomas_Nativos/Kichwa/WIWAKUNAMANTA_Animales.doc Wiwakunamanta - Animales]</ref> '''Chaha''' ('''Chaja''',<ref name="sinchipura">{{Ref Sinchipura}}</ref> '''Chakka''')<ref name="eduecu" /> icha '''Lluchuchupa''',<ref>{{Ref Zapata|30|Llucho chupa: Philander andersoni}}<br />[[Kichwa]]pi ''Lluchu chupa'' = [[urin runasimi]]pi ''Q'ara chupa''.</ref> [[anqash rimay]]pi '''Muuka''',<ref>{{Ref SQ Anqash}}</ref> '''Chanku'''<ref>{{Ref Hintz}}</ref> icha '''Achaku'''<ref>Francisco Javier Carranza Romero: Diccionario Quechua Ancashino - Castellano. Edición y prólogo de Wolf Lustig. Celesa, University of Texas 2003.<br />[[Haqaru simi]]mantachá hamun, rikuypas ''[[:ay:achaku]],'' "[[ukucha]]".</ref> ''(ordo Didelphimorphia, familia Didelphidae)'' nisqakunaqa, Buliwyapi '''Achuqalla'''<ref name="laime" /> nisqapas huk [[wayaqayuq ñuñuq|wayaqayuq]] [[ñuñuq]]kunam, [[Awya Yala]]pi kawsaq, [[tukuy mikhuq]]. Q'arachupakunaqa suni q'ara [[chupa]]yuqmi. |
||
Huk q'arachupakunaqa allpa hawanpim kawsan, hukkunataq [[sach'a]]kunapim. [[Yaku q'arachupa]]llam yakupipas kawsan. |
Huk q'arachupakunaqa allpa hawanpim kawsan, hukkunataq [[sach'a]]kunapim. [[Yaku q'arachupa]]llam yakupipas kawsan. |
17:05 14 ini 2017-pa llamk'apusqan
- Kastilla simipi "carachupa" nisqa khirkinchu (ordo Cingulata, familia Dasypodidae) nisqakunamanta ñawirinaykipaq chaypi qhaway.
Q'arachupa (Chucha, Chaha) | |||||||||||||
---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
Mit'an kamay | |||||||||||||
| |||||||||||||
Rikch'ana | |||||||||||||
|
Q'arachupa,[1][2] Unkaka[1][2] icha Muka,[2] kichwapi Chucha,[3][4] Chaha (Chaja,[5] Chakka)[3] icha Lluchuchupa,[6] anqash rimaypi Muuka,[7] Chanku[8] icha Achaku[9] (ordo Didelphimorphia, familia Didelphidae) nisqakunaqa, Buliwyapi Achuqalla[2] nisqapas huk wayaqayuq ñuñuqkunam, Awya Yalapi kawsaq, tukuy mikhuq. Q'arachupakunaqa suni q'ara chupayuqmi.
Huk q'arachupakunaqa allpa hawanpim kawsan, hukkunataq sach'akunapim. Yaku q'arachupallam yakupipas kawsan.
Rikch'aqkuna
Kaymi huk rikch'aqninkuna:
- Tawañawi, Chuskuñawi (Philander)
- Hatun q'arachupa, Hatun chaja (Philander andersoni)
- Kilampu (Philander oppossum)
- Sinik, Mintal chaja (Didelphis marsupialis)
- Aya chaja (Didelphis albiventris)
- Chincha q'arachupa (Didelphis virginiana) - Chawpi, Chincha Awya Yalapi kawsaq
- Chikayu (Marmosa)
- Uqi chikayu (Marmosa murina)
- Puka chikayu (Marmosa rubra)
- Millma q'arachupa (Caluromys)
- Siyantpitsu (Caluromys lanatus)
- Yaku q'arachupa (Chironectes minimus)
- Ayntaka (Metachirus nudicaudatus)
- Chaja (Glironia venusta)
- Chaja (Monodelphis adusta)
Pukyukuna
- ↑ 1,0 1,1 Qheswa simi hamut'ana kuraq suntur: Simi Taqe Qheswa - Español - Qheswa. Qusqu, Piruw 2006.
- ↑ 2,0 2,1 2,2 2,3 Teofilo Laime Ajacopa: Iskay simipi yuyayk'ancha. La Paz - Bolivia, 2007.
- ↑ 3,0 3,1 Fabián Potosí C. et al., Ministerio de Educación del Ecuador: Kichwa Yachakukkunapa Shimiyuk Kamu, Runa Shimi - Mishu Shimi, Mishu Shimi - Runa Shimi. Quito (DINEIB, Ecuador) 2009. p. 52. chakka. p. 60. chucha.
- ↑ Wiwakunamanta - Animales
- ↑ Carlos Boada T.: Evaluación Ecológica Rápida en la Asociación Sinchi Pura. Proyecto: Ecoturismo y conservación en apoyo al manejo del Parque Nacional Llanganates en la zona de Serena, Parroquia Tálag, Cantón Tena, Provincia de Napo. Asociación Agro Forestal Pecuaria Artesanal Kichwa Sinchi Pura, Ecuador, 2005.
- ↑ Galo Zapata Ríos: Mamíferos de la Amazonía ecuatoriana – Los nombres vernáculos. Ediciones Abya-Yala, Quito 2000. p. 30. Llucho chupa: Philander andersoni.
Kichwapi Lluchu chupa = urin runasimipi Q'ara chupa. - ↑ Leonel Alexander Menacho López / Ministerio de Educación del Perú: Yachakuqkunapa Shimi Qullqa - Anqash Qichwa Simichaw. Lima, Piruw 2005.
- ↑ Daniel John Hintz: Características distintivas del quechua de Corongo. Perspectivas histórica y sincrónica. Serie Lingüística Peruana N° 50, Instituto Lingüístico de Verano (ILV/SIL), Lima (Perú) 2000.
- ↑ Francisco Javier Carranza Romero: Diccionario Quechua Ancashino - Castellano. Edición y prólogo de Wolf Lustig. Celesa, University of Texas 2003.
Haqaru simimantachá hamun, rikuypas ay:achaku, "ukucha".
Hawa t'inkikuna
- Commons nisqaqa multimidya kapuyninkunayuqmi kay hawa: Q'arachupa.
- Wikispecies nisqaqa qillqasqa p'anqayuqmi kay hawa: Q'arachupa