Ankash qallu nisqapaq musuqchasqapura wakin kaynin

Wikipediamanta
Contenido eliminado Contenido añadido
Siq'i 106: Siq'i 106:
#'''Atska''', mucho, bastante, harto, vario. ''Atska uushayuq'', poseedor de muchas ovejas. ''Atska lluta hatikaqkuna'', varios entrometidos indeseables.
#'''Atska''', mucho, bastante, harto, vario. ''Atska uushayuq'', poseedor de muchas ovejas. ''Atska lluta hatikaqkuna'', varios entrometidos indeseables.
#'''Qanra''', sucio (a), asqueroso, ''qanra allqu, aytsa suwaq'' perro sucio, ladrón de carne.
#'''Qanra''', sucio (a), asqueroso, ''qanra allqu, aytsa suwaq'' perro sucio, ladrón de carne.
# '''Tsaki''', seco, enjuto; ''tsaki mikuy'', comida seca. '''Qatsa''' niyan tsaki utsuta, ají secado al sol.'''Qatsay''': partir, cuartear, sajar.,
# '''Tsaki''', seco, enjuto; ''tsaki mikuy'', comida seca. '''Qatsa utsu''' niyan tsaki utsuta, ají secado al sol.'''Qatsay''': partir, cuartear, sajar.,
#'''Wiksu''', torcido, arqueado, curvado. ''Wiksu nani'', camino torcido. ''Wiksu tsaka'', puente combado.''Wiksu akraq'', elector sesgado o desconfiable.''Wikshu'', boca deforme o torcida.
#'''Wiksu''', torcido, arqueado, curvado. ''Wiksu nani'', camino torcido. ''Wiksu tsaka'', puente combado.''Wiksu akraq'', elector sesgado o desconfiable.''Wikshu'', boca deforme o torcida.



19:40 17 awr 2015-pa llamk'apusqan

Anqash rimay, Nunashimi (Anqash rimay)
Kaypi rimasqa: Piruw (Anqash suyu)
Suyukuna: {{{zona}}}
Rimaqkuna:

• Mama rimay:
• Hukkuna:

1.000.000

• mana riqsisqa
• mana riqsisqa

Ñiqi: {{{rank}}}
Rimaykunap ayllun: Qhichwa

 Waywash rimay
  Anqash rimay

Tukri simi:
Kay mama llaqtakunapi: Piruw (Anqash suyu)
Kaypa kamachisqan: Manam kamachisqachu
Tuyrukuna
ISO 639-1 qu
ISO 639-2 que
ISO 639-3 que
SIL Llapa k'iti rimayqa kikin tuyruyuqmi:
qwaKurunku
qwhWaylas
qws – Chincha Kunchuku
qxnSiwas
qxo – Uralan Kunchuku
qvnWamali, Chincha Mayukillap Iskaynin
{{{mapa}}}
Maypim Anqash rimayta rimachkanku
Kaytapas qhaway:
Rimay - Rimaykunap ayllun - Katiguriya:Rimay

Anqash rimay nisqaqa huk qhichwa simi k'iti rimaymi, Anqash suyupi, kunti Wanuku suyupipas (Piruwpi) rimasqa.

Maqtsiy/Difusión

Maqtsina 'Ankash rimayta yachayan Ankash suyu kuraq patmapi, astawan walla walla laqtakunapi; rimayanpas Wanuku suyupa wamaninkunapi: Marañun wamani, Wakaypanpa wamani Wamaliyis wamani;Qahatanpu wamani, Limaq suyupi.

Kunan Qheswaqa Ikwaadur Piruw, Boliwya llaqtahuñupi Kasqapa (State) simin kan. Rimayan Chilipi, Arhintinapi, Kulumwyapi, tikmuq suyukunapi, manam Kasqa simichu .

Achaha / alfabeto

Kikin pashtaqkuna / vocales

A a; Aa, aa; I i; Ii, ii; U u; Uu, uu. [1]

Yanapi pashtaqkuna / consonantes

Ch, ch- 'cha'; H, h 'ha'; K, k 'Ka' ;L, l 'La' ; Ll, ll 'Lla' ;M, m, 'Ma' ;N, n 'Na' ;Ñ, ñ Ña' ;P, p 'Pa' ;Q, q 'Qa ;R,r 'Ra' ;S, s 'Sa' ;Sh 'Sha' ;T, t 'Ta' ;T, ts 'Tsa'; W, w 'wa'; Y, y 'Ya'.[2] . 'Ts'qa 'T' qipanpi chaynu alli y 't'qallarir, manaqa ts = thetahina chanrarar ñawpapi kanman.

Qillqaka

Kikin pashtqakunata, yanapi pashtaqkunata nirku qillqaka, astamusqa lainiki achhaamanta ( QII: siq'i).

Mañakuykuna / préstamos

B b 'ba'; C c 'asa'; D d 'da'; F, f, fa; G q, 'ga'; J j 'hata'; V, v 'uwa'; X x 'aksa'; Z z 'sata'; [3].

Mitma Qillqikuna / grafías extranjeras

Α, α 'alfa'; Β,β bita ; Γ, γ 'qama' ; Δ, δ 'dilta' ; E, ε 'ipsilon'; Θ, θ 'tsita'; Φ, φ 'fi'; Ω ω ' umiqa', etc., [4].

Qheswapa kayninkuna / características del quechua

simikunata k'askan / aglutinante

Shuqankuna (ejemplos):

  1. yaku agua
  2. yaku n su agua
  3. yaku n- kuna sus aguas
  4. yaku n- kuna- yaq hasta sus aguas
  5. yaku n-kuna-yaq-mi sí, hasta sus aguas
  6. yaku n-kuna-yaq-shi se capta que es hasta sus aguas
  7. yaku n-kuna- yaq-tsu no es hasta sus aguas
  8. yaku n-kuna-yaq-tsu-raq (aywan) ¿ hasta sus aguas ( va)?
  9. yaku n-kuna-yaq-na-chi posiblemente hasta sus aguas

Sinchiyachina/ acento

  • Pisi simikunallam muchuyan 'sinchiyachina'ta ( acento); icha mana wanyaqnuw. Pipas suti tumaq (adjetivo posesivo) ñawpa runapi wanyan .

Shuqankuna

    • Allqu ('dog'), allquu (my dog)
    • Warmi ('woman') warmii ( my woman)
    • Tsuri ( hijo de varón) tsuriimi es mi hijo
    • Ayllu ( familia hiperpatriarcal)aylluukunam nuqapa ( es mi familia)

Atskayay / pluralizar

Sutipa, suti rantinpa, suti tumaqpa qipanman qillqay kunata.

  • Shuqankuna
  1. runa runakuna
  2. nuqa nuqaakuna
  3. allquu: nuqapa allquukuna mis perros
  4. allquu: nuqakunapa (excluye) allquukuna nuestros perros
  5. runaa: nuqantsikpa (incluye) runaantsikkuna nuestras gentes
  6. ashnuyki (tu burro) qampa ashnuykikuna tus jumentos

Shutikuna/ nombres

Shutiwan imay kaqkuna rikurquchikan. Ima kawaqta, ima yayusata.

Kamanpurasa

Lluta shutikuna / nombres genéricos

Wanakan imayta, runakunata, uywakunata llapanllaypa shutichanapaq.

  1. Hirka montaña, cerro. Mayu río, corriente de agua. Qucha laguna
  2. Marka nani calle. Wayra shimi radio. Yayuy qatiq ordenador, computadora.
  3. Hanchana qatitsiq laptop. Makillqa, e-tableta. Karuqayalli celular. Mitma tanta panetón.
  4. Qillqarapra papel. Tsikanpariq avión. Tinkullpayuq carro.
  5. Chaqnatinkullpa camión. Allpatikraq tractor. Yachaypanqa libro. Sutaymachka fideos.
  6. Karuñawi televisor. Mitaqatiq reloj. Pillupariq helicóptero. Kawitu catre, tarima.

Kikikillanpa shutin/ nombre individual

  1. Atuqparya, Atusparia; Uchku Piiru, Pedro Cochachín.Wallqan, Hualcán.
  2. Wantuy, Huandoy; Tsinputi, Chimbote; Shikwaq, Sihuas.
  3. Parquy, Parco. Chaqaq, Chacas. Waqaypanpa, Huacaibamba.

Shuti tumatsiqkuna/ adjetivos

Shuti tumatsiq chaninchan, manaqa cheganchan ima shuti ninqanta.Shuqunkuna (ejemplos): Yuraq punchu (poncho blanco), chaninchaq(calificativo); taqay wayna(aquel joven), cheqanchaq( determinativo).

  • Yana (schwarz); yana siki hipash. 'Yana' ( neologismo, se refiere a aborígenes de África), tsaypita niyan: Yanakuna.
  • Llanu ( dünn); llanu chanka wamra.
  • Qila ( untätig); qela laqwa chulu.
  • Achaq ( heiβ, warm); achaq raka chakwas.
  • Tsuya (hell,rein); hallqa tsuya yaku.
    • Ishkay shutikuna ruran shuti tumatsiqnuw: haka shunqu ( Kastilla shimichu, cobarde, tímido); wayra chaki ( ágil, rápido, actúa con prontitud). Shura shapra ( lampiño); Nina qallu ( felón, cainesco).

Ichik qullqa/ vocabulario

  1. Allin, bueno, correcto, atinado. Mana allin, malo. Allin aswan (mañakuy) , mejor. Alli mikuq, de buen cachete. Alli alli ashikuq, el pesquisador de lo bueno.
  2. Llanpu, suave, blando, tierno, muelle. llanpu qara china, mozallona de piel suave.Llanpu taqshana, jabón suave.
  3. Atska, mucho, bastante, harto, vario. Atska uushayuq, poseedor de muchas ovejas. Atska lluta hatikaqkuna, varios entrometidos indeseables.
  4. Qanra, sucio (a), asqueroso, qanra allqu, aytsa suwaq perro sucio, ladrón de carne.
  5. Tsaki, seco, enjuto; tsaki mikuy, comida seca. Qatsa utsu niyan tsaki utsuta, ají secado al sol.Qatsay: partir, cuartear, sajar.,
  6. Wiksu, torcido, arqueado, curvado. Wiksu nani, camino torcido. Wiksu tsaka, puente combado.Wiksu akraq, elector sesgado o desconfiable.Wikshu, boca deforme o torcida.

Shutirantinkuna/pronombres

'Shutirantin ruran shuti rurankaqta, mana shutita qayarlla. Shutirantinkunan kayan:

  1. Piikayninta (personal): Nuqa(yo), qam (tú), pay (él); nuqantsik( yakatsin) (nosotros, contigo), nuqakuna (nosotros, sin ti)(qarqun), qamkuna (ustedes), paykuna (ellos).
  2. Maychuwkayninta(demostrativo). Kay (este [a]. [o]), tsay( ese [o][o]), taqay(aquel, [lla] [llo]), hapallanpaq; kaykuna, tsaykuna, taqaykuna, atska kaptin.
  3. Tapunapaq (interrogativo). Pii, piikuna; mayqan, mayqankuna; ima, imakuna.
  4. Kapunqanta (posesivo)Nuqapa, qanpa, paypa; nuqantsikpa, nuqakunapa, qankunapa, paykunapa.
  5. Manatsuyasha(indefinido). Mayqanpis, hapallan, qurikasha(juntos), ishkanpura (ambos); piipis (alguien); llapan, tukuy ( todos); tsullalan, solo, imallasi (cualquier cosa); wakin ( algunos), imalla(algo).

Qipa churana/ posposiciones

Kikillanpita mana imatasi nintsu, wakin qipanchu, nin imaykata. Ruran huntana aruy, wakin rimaypa(oración) chayanta.

  1. Pita (manta)[de, desde]; Limaqpita chamusha (llegó desde Lima); qam kanki Qosqopita ( eres de Cusco).
  2. Raykur(rayku)[por]; aquraykur Waraspa aywaa ( voy por arena a Huarás); tushunaaraykur markaapa kutii (por bailar retorno a mi pueblo)
  3. Wan [con]; tantawan patsan quñu yaku ( con pan sabe bien la infusión). Allquwan, illapawan ashiyaran suwata (con perro y rifle buscaron al ladrón)
  4. Chu (pi)[en]; mayu kuchunchu taaku (vivo en la ribera del río).Wawqii Limaqchu[Limaqpi]arun (ruwan) ( mi hermano trabaja en Lima)
  5. Pa[man](a, hacia); Yawyapa aywan, hinallachu San Nikulasman (va a Yauya, en seguida a San Nicolás).
  6. Yaq (hasta)[hasta]; Yayaa kawasha 2005 watayaq (mi padre vivió hasta 2005); Waraspi niyan kama yaqpa rantin. Shamuq killakama ( hasta el mes venidero).
  7. Pa (de), Ushkapa kanikun allqun (perro de Oscarito muerde); Sheshapa warmin qishpisha (la mujer de Cesitar se ha escapado) .
  8. Ta( a, al); aytsata rantishaq ( voy a comprar carne); yakuta tinpuykaatsiya (estamos haciendo hervir agua).
  9. Nnaq, ninnaq (sin); Ukayali suyu wallannaq(sin cordillera, la región Ucayali; yawakuna tamalninnaq ( desayuno sin tamal).
  10. Paq (para); paypaq tanta, makyayku (pan para él, alcánzale).
  11. Ranti (en vez de) aswarantin upyay muñaa yakuta (en vez de chicha toma agua de muña).
  12. Lla ( no más, solamente)tsaylla kanaq ( eso no más).Nuqallata china qatiraman, (solamente a mi me sigue la mozuela)
  13. Pis ( también , además); waraayashapis upyaykar, (también han amanecido tomando); aymarachupis qillqasha huk yachay raprata (Además ha escrito un libro en aymara) .
  14. Na, Nam(ya); mikuruna, (ya comí); Rimaqna, (ya es Rímac).Watukaruqna, aywakunam (ya te visité, ya me voy)
  15. Sh, ( dice que es), papash dicen que es papa.Paypash( dice que es de él)
  16. Tsu ( negación,no); wiru miyutsu, no es alcohol; runa wiratsu, no es sebo humano; runa mikuqtsu ( no es comegente, no es asesino, no es sicario).
  17. Pistsu (tampoco, ni); aruntsu, yanapakunpistsu ( no trabaja, tampoco ayuda); mamanpaq llakintsu, waqashapistsu wañuskiptin ( no siente por su madre ni ha llorado su muerte).
  18. Raq (todavía, aún) chamusharaqtsu ( no ha llegado todavía); sapanyachaq patakta manaraq hipintsu, qapsu sapanyachaqnachi ( aún no ha obtenido el grado de doctor, quizá es un doctor bamba)

Kamana manya/ adverbio

Maymanpa/ lugar

Kaychuw (kaypi), aquí; rurichuw (ukupi), adentro; káyllachuw (aquí mismo); káyllapa (por este lado); waqtachuw (afuera); wakaqpa (por aquel lado); qepachuw (atrás); tsaymanpa( a ese lado); taqaychuw (allá); karuchuw (lejos); tsaychuw (allí); tsinpachuw ( en la otra orilla); hananchuw (encima); ñawpanchuw (adelante):witsaychuw (arriba); maychusi ( en cualquier lugar). Tsinpachaw ( al frente, en la otra banda).

Imaytan(imay patsa)/ tiempo

Kanan (heute); tsaypinqa (alsdann); paqas(nacht); naqa (vor); tsaypita (nachher)

Ama icha ari niyta/ negación - afirmación

Mana, m (non // ne pas); Ari, Awmi, (oui); amaraq (encore); na (déjà)

Imanuw/ modo

Kanuw( así); tsaynuw, tsaynuw ( así, así);allim ( bien); tsaynuupis( así también); pis (también); mana alli( malo), imay alli (muy bien).

Aswan allin [mañakuy] (mejor); ama sasqa ( neologismo, despacio); huk manpa ( de otra manera); kayhina, kaynuupa (de este modo).
Aham manachi (difícilmente); allapa aha ( muy difícil); shumaqllaypa (bonitamente).

Aykatan/ cantidad

May tsika, may atska ( muchísimo); waallka ( un poco); waallkalla ( muy poco); atska ( mucho, bastante); pishilla ( muy tierno); astawan ( mañakuy) más.

Llapan (todo); hukllayla ( uno solo, único); allaapa ( demasiado); tukuy ( todo); aykallatapis ( lo que sea); ichik, ichikpa ( poco a poco); pishi pishi, (apenitas, a duras penas). may (muy).

Imanuraq/ duda

Tsaynuunaachi ( podría ser así); imanuuraq ( quién sabe, cómo será); kanqam( podría ser); maypis, maysi ( tal vez); maynaachi (quizás sea); aashi (dice que sí); tsaynuushi ( dice que es así).

-sh, -shi ( dice que es) [Limaqshi, dice que es Lima; hallqash, dice que es puna ]. Tsaynuupaqshi ( se espera que sea sí); tsaynuuku? (es acaso?); iimaraq ( qué será);
nanaachi ( él seguramente, 'un no descubierto'); naatanaachi ( 'tal vez eso', difícil de traducir: se le oculta al interlocutor). [Con la la raíz na, hay manipuleo, ocultamiento, algo de insinceración)]; narunshi ( 'dice que ha hecho', se oculta el actor y lo hecho)

Tapukuna/ indagación

Ima (what?); imata ( what thing?); imaq, imaman ( ¿a qué?).Imapaq ( ¿para qué?); tsaynuukuw, hinachu ( ¿así es?), ima hanan,ima nir, imanasqa ( ¿por qué?).

Manachu, manaku ( ¿quizás no?); imayna, imanuw (¿cómo?); ñachu, naqanaku, tsaynakuw, (¿ya está?);pitan ( ¿quién es?); piinuw, pi hina (¿cómo quién?).
imaynata, imanutan (¿de qué manera?), kaychu, kaykuw (¿esto es?).[ Kaykuna iskay qallupi: Ankash, Akayakuchu].

Kamana (rurana)/verbum

Kamanakunapaq wachuchasha / tabla de verbos

Mana harkasha (infinitivo) Hawa (raíz) Tumayniraq (participio) Kawaqniraq (gerundio) Tikray (translate)
Ayway Aywa- Aywasha Aywaykar to go
Amuy Amu- Amusha Amuykar to gobble
Apay Apa- Apasha Apaykar to carry
Chakuy Chaku- Chakusha Chakuykar to stir
Haytay Hayta- Haytasha Haytaykar to kick
Hamutay Hamuta- Hamutasha Hamutaykar to understand
Kipuy Kipu- Kipusha Kipuykar to knot
Kichay Kicha- Kichasha Kichaykar to open
Kay Ka- Kasha Kaykar to be
Llamiy Llami- Llamisha Llamiykar test
Miyuy Miyu- Miyusha Miyuykar envenom
Ñawiriy Ñawiri- Ñawirisha Ñawyriykar to read
Ñakay Ñaka- Ñakasha Ñakaykar suffer
Pukllay Puklla- Pukllasha Pukllaykar to play
Puukay Puuka- Puukasha Puukaykar to blow
Pukay Puka- Pukasha Pukaykar to blush
Qaquy Qaqu- Qaqusha Qaquykar to massage
Qutsuy Qutsu- Qutsusha Qutsuykar to sing
Quñutsiy Quñutsi- Quñutsisha Quñutsiykar to heat
Rikay Rika- Rikasha Rikaykar to see
Saqmay Saqma- Sqamasha Saqmaykar to pelt
Uryay Urya- Uryasha Uryaykar to work (on field)
Wantuy Wantu- Wantusha Wantuykar move in the stretcher
Witiy Witi- Witisha Witiykar to remove
Witsiy Witsi- Witisisha Witsiykar to scatter

Kamana kayninkuna/ accidentes del verbo

Churakaana/modo

Mana harkasha / infinitivo.
Imay rikatsiq / indicativo.
Pakaypanuw / subjuntivo.
Kamaatsiypa / imperativo.
Tsay kaptin / condicional.

Yupa / número

Hapallan ( singular, único)
Atskasha (plural, varios)

Runanisha / persona

Ñawpaq (primera)
Ishkaykaq ( segunda)
Kimsakaq (tercera)

Patsa / tiempo

Ñawpa ( pasado, pretérito); Ushakasha ñawpa (pasado perfecto); Tsayraq ñawpa ( tiempo reciente).
Kanan ( actualmente, presente).
Shamuq ( venidero, futuro).

Imanaw / forma

Qallariypa ( simple, elemental)
Qutuypa (compuesta).

Kunkash / voz

Aruq (activa). Shuqan : wañushqa warkaraq uushata qashamuy (cuartea la oveja sacrificada que cuelga)
Chaskiikachaq ( semipasiva). Shuqan: yanta apakashqa ( se ha llevado leña). Manam tikrakantsu Ankash qalluman una carta es escita por mi, Kastilla simichaw qillqashqa.

Kamanakuna paqchina / conjugación de verbo

Imay rikatsiq churanana

Atiy: Vencer
Yupa Runa nisha Ushasha ñaupa Tsayraq ñaupa
Hapallan Nuqa - yo atirqaa - vencí atirquu - he vencido
Qam - tu atirqayki - venciste atiqunki - has vencido
Pay - él/ella atirrqan - venció atirshqa - ha vencido


Atskasha Nuqantsik - nosotros contigo atirqantsik - vencimos atirquntsik - hemos vencido
Nuqakuna - nosotros menos tú atiyarqaa - vencimos atiyarquu - hemos vencido
Qamkuna - ustedes atiyarqanki - vencieron atiyarqunki - han vencido
paykuna - ellos/ellas atiyarqan - vencieron atiyarqun - han terminado

Kanan patsa

Yupa Runa nisha Kanan patsa
Hapallan Nuqa - yo atii - venzo
Qam - tu atinki - vences
Pay - él/ella atin - vence


Atskasha Nuqantsik - nosotros contigo atintsik - vencemos
Nuqakuna - nosotros menos tú atiyaa - vencemos
Qamkuna - ustedes atiyanki - vencen
paykuna - ellos/ellas atiyan - vencen

Shamuq patsa

Yupa Runa nisha Shamuq
Hapallan Nuqa - yo atishaq - venceré
Qam - tu atinki - vencerás
Pay - él/ella atinqa - vencerá
Atskasha Nuqantsik - nosotros contigo atishun - venceremos
Nuqakuna - nosotros menos tú atiyaashaq - venceremos
Qamkuna - ustedes atiyanki - vencerán
paykuna - ellos/ellas atiyanqa - vencerán

Ichik shimiqullqa

(vocabulario, voces adaptadas del castellano, Kastilla simimanta yaykamusha)

  • Allwi quriy ( cosecha de arveja)
  • Allwi =( arveja)= ( alverja en castellano andino)
  • Alpurha ( ishkay ruri)= alforja
  • Arus = arroz
  • Ashnu ( lapi rinri) = asno
  • Asiiti ( tsullu wira) = aceite
  • Hakima = jáquima, a modo de cabezal sujetador de cabalgadura
  • Harina (machka)= harina
  • Harniru ( kapchi shunpaq)= harnero
  • Hiryus ( machka qalluy, sutay machka) fideos
  • Hurnu ( tanta kuwaq)= horno
  • Inlisya (Tukuykamaq wahi) = iglesia
  • Istripu ( chaki tsaraq)= estribo
  • Kalawasu (calabaza)
  • Kaliptu = eucalipto
  • Mantika ( kuchi wira)= manteca
  • Qasiyusa, Kula ( (qusyaq yaku)= agua gaseosa
  • Sikya (raqra) = acequia, conducto de agua
  • Sintino = centeno, gramínea cultivada en las zonas altas
  • Siyasu= ( ñichu shunpaq)cedazo
  • tantanyaq ( kaampana)= campana
  • Tusinu = tocino
  • Waña ( triyu) = trigo
  • Wuriku = burro
  • Wusal Bozal
  • Wuyis (buey)[5]
  • Paranku ( barranco)
  • Winchusshi ( elector golondrino)
  • Llawi ( David)
  • Wirichi ( Federico, nombre de varón)
  • Willwi ( Filadelfa, nombre de varona)
  • Paari rumi ( Piedra del padre, antiguo menhir, referida al cura o 'padre')
  • Lutriniru ( doctrinero, religioso o catequista después del aggiornamiento con Juan XXIII)
  • Quyall ( Boyal, apacentadero comunal de ganado mayor)
  • Wanlli ( Juancito, diminutivo de Juan). Llawllika ( diminutivo de Laureana)

Qatinapaq

Gramática del quechua de A. G. Pino Durand. ISBN 978-603-45016-0-7
Gramática sucinta de la lengua francesa de E.Otto y G. Kordgien ISBN 84-254-0097-X

Pukyukuna willanakunawan

  1. Gary Parker: "Gramática Quechua Ancash Huailas", Ministerio de Educación, Lima (1976)
  2. Orden que aparece en "Quechua básico de Áncash/ Huaylas Sur de Alvarado y Quiroz ISBN 978-612-46160-7-5
  3. wanakan Yupay tupuy yachaypi; mañay simikunapaqpas
  4. Yupay tupuy yachaypi huk yachaykunapipas
  5. Vocabulario políglota Incaico/ normalizado (2014)

Hawa t'inkikuna

Rimay yachaq ruphay mit'a yachay wasi nisqap liwruchasqan willakuykuna qillqakunapas

"https://qu.wikipedia.org/w/index.php?title=Ankash_qallu&oldid=624222" p'anqamanta chaskisqa (Wikipedia, Qhichwa / Quechua)