Aymara simi nisqapaq musuqchasqapura wakin kaynin

Aymar aru, Aymara aru, Jaqi aru (Aymar simi, Aymara simi)
Kaypi rimasqa:	Qullasuyu, Piruw; (karu runa: Arhintina, Brasil, Chili, HAS, Ispaña, Nihun)
Suyukuna:	Chawpi Antikuna
Rimaqkuna: • Mama rimay:; • Hukkuna:	2.2 hunu • mana riqsisqa; • mana riqsisqa
Ñiqi:	120
Rimaykunap ayllun:	Aru rimaykuna
Tukri simi:
Kay mama llaqtakunapi:	Qullasuyu, Piruw
Kaypa kamachisqan:	Manam kamachisqachu
Tuyrukuna
ISO 639-1	ay
ISO 639-2	aym
ISO 639-3	aym
SIL	Llapa k'iti rimayqa kikin tuyruyuqmi:; ayr – Chawpi Aymara; ayc – Uralan Aymara
	Maypim Aymar simi, Aymara simita rimachkanku
	Kaytapas qhaway:; Rimay - Rimaykunap ayllun - Katiguriya:Rimay
	Kaytapas qhaway:; Rimay - Rimaykunap ayllun - Katiguriya:Rimay

Explorar historial interactivamente

← ñawpaq hukchasqa kaykuna Qatiq hukchasqa kaykunaman riy →

Contenido eliminado Contenido añadido

VisualWikitexto

En renglón

18:43 7 mar 2013-pa llamk'apusqan

Aymara simi icha Aymar simi (aymara simipi: Aymar aru) nisqaqa 3.000.000 aymara runakunap rimayninmi, kay mama llaqtakunapi:

Buliwya: 2.000.000 rimaqkuna - 1.600.000 aymara rimaq 1992 watapi (Albó 1995)
Piruw: 500.000 rimaqkuna - 300.000 - 500.000 rimaq 1976 watapi (350.320 rimaq, Cerrón Palomino 1987)
Chili: 10.000 rimaqkuna - 48.477 aymara (runakuna: 14+ wata) 1992-93 watakunapi (Hatun Yupaypi) (Aylwin 1994)

Huk rimakuna

Kaymi huk aymara rimakuna (qhichwa simi - aymara simi):

Ñuqa: Naya
Qam: Juma
Pay: Jupa
Ñuqanchik: Jiwasa, jiwasanaka
Ñuqayku: Nanaka
Arí: Jisa
Manam: Janiwa
Hatun: Jach'a
Uchuy: Jisk'a
Wawa: Wawa
Tayta: Awki, tata
Mama: Tayka, mama
Qhari: Chacha
Warmi: Warmi
Dyus: Tatitu, Yus

Aymara simi k'itikuna

(1992 watamanta yupaykuna, runakuna: 6+ wata, ^[1])

Buliwyapi

Chuqiyapu suyu
- Pedro Domingo Murillo pruwinsya
  - Chakrapura k'itikuna: 93% aymara simi rimaq
  - Chuqiyapu: 40% aymara simi rimaq, 10% qhichwa simi rimaq, 54% kastilla simi rimaq
  - Altu llaqta 60% aymara simi rimaq, 53% aymara simi/kastilla simi, 35% kastilla simi
- Umasuyu pruwinsya: 96% aymara simi rimaq
- Paqaqi pruwinsya: 94% aymara
- Eliodoro Camacho pruwinsya: 97% aymara
- Muñecas pruwinsya 99% aymara
- Lariqaqa pruwinsya: 95% aymara
  - Taqliwi kantun (Litoral): 83% aymara
  - Kantunkuna: Consata, Mapiri kantun, Sarampiuni kantun, Tipuani kantun, Wanay kantun, Santa Rosa de Challana, Tiyupunti kantun, Litoral
- Franz Tamayo pruwinsya: 98% aymara simi rimaq, 16% qhichwa simi rimaq
- Inkawi pruwinsya: 95% aymara
  - Wiyacha llaqta 60% aymara, 55% aymara/kastilla simi, 38% kastilla simi
- José Ramón Loayza pruwinsya: 94% aymara
- Inkisiwi pruwinsya
  - Chakrapura k'itillikuna: 89% aymara
  - Qullqiri llaqta: 41% aymara, 25% qhichwa, 45% kastilla simi
- Antikuna pruwinsya: 97% aymara
- Aruma pruwinsya: 94% aymara
- Manqu Qhapaq pruwinsya: 93% aymara]
- Gualberto Villarroel pruwinsya: 97% aymara
- José Manuel Pando pruwinsya 97% aymara
- Chinchay Yunka pruwinsya 69% aymara, 91% aymara/kastilla simi, 29% kastilla simi, 4% qhichwa
  - Quruyqu k'itipi: Quruyqu, Mururata, Pacollo, Challa, Suapi
  - Quripata k'itipi: Quripata kantun, Arapata kantun, Trinidad Pampa, Milluwaya kantun
- Uralan Yunka pruwinsya
  - Asunta: La Asunta kantun, Villa Barrientos kantun, Las Mercedes kantun, Colopampa Grande kantun
  - Chulumani: Chulumani kantun, Chirca kantun, Wankani kantun, Ocobaya kantun, Tajma, Victorio Lanza,
  - Yanakachi: Yanakachi kantun, Villa Aspiazu kantun
  - Irupana: Irupana kantun, Chicaloma kantun, Laza kantun, La Plazuela kantun, Tres Rios kantun, Lambate kantun, Taca kantun
  - Pariguaya
  - Kantunkuna: Villa Barrientos 82% aymara, Colopampa 95% aymara
- Qarañawi pruwinsya
  - Kantunkuna: Churu kantun 80% aymara, Inkawara kantun 89% aymara, Villa Elevación kantun 86% aymara, Carrasco kantun 89% aymara, Carrasco La Reserva kantun 83% aymara, San Pablo kantun 89% aymara, Calama kantun 84% aymara, San Lorenzo 90% aymara
Uru-Uru suyu
- Uru-Uru pruwinsya 77% aymara simi rimaq, 23% aymara-qhichwa]
- Uru-Uru llaqta: 22% aymara, 40% qhichwa, 99% kastilla simi
- Qaranqa pruwinsya: 94% aymara
- Sajama pruwinsya: 90% aymara
- Litoral pruwinsya: 76% aymara, 14% qhichwa, 90% kastilla simi
- Ladislao Cabrera pruwinsya: 91% aymara, 20% qhichwa
- Atawallpa pruwinsya: 87% aymara, 28% qhichwa, 92% kastilla; chipaya simi rimaq, 39% aymara/chipaya simi rimaq (uru-chipaya)
- Sawkari pruwinsya: 83% aymara, 31% aymara/qhichwa
- Tomas Barrón pruwinsya: 82% aymara, 6% aymara/qhichwa
- Uralan Qaranqa pruwinsya: 96% aymara
- San Pedro de Totora pruwinsya: 90% aymara
- Chinchay Qaranqa pruwinsya: 97% aymara
- Puerto de Mejillones pruwinsya: 67% aymara, 9% qhichwa, 97% kastilla
- Ch'allapata pruwinsya icha Eduardo Avaroa pruwinsya:
  - Ch'allapata llaqta: 25% aymara, 65% qhichwa
- Puwpu pruwinsya: 23% aymara
- Pantaléon Dalence pruwinsya
  - Wanuni llaqta: 64% qhichwa, 16% aymara
- Santiago Wari pruwinsya (Sebastián Pagador): 73% aymara, 55% qhichwa
P'utuqsi suyu:
- Daniel Campos pruwinsya: 71% aymara, 98% qhichwa
- Chinchay Lipis pruwinsya: 4% aymara, 89% qhichwa
- Antonio Quijarro pruwinsya: 17% aymara, 74% qhichwa
  - Coroma kantun: 69% aymara, 72% qhichwa, 82% kastilla
  - Uyuni llaqta: 13% aymara, 46% qhichwa
- Rafael Bustillo pruwinsya
  - Kantunkuna: Unsiya kantun, Aymaya kantun, Chukiuta kantun, Musuq Qulcha kantun, Qala Qala kantun, Llallawa kantun, Sicoya
- Charkas pruwinsya: qhichwa simi aymara simipas (kantunkuna: San Pedro de Buena Vista kantun, Moscari kantun, Mikani kantun, Toracari kantun, Quinamara, Tampu Khasa kantun, Carasi kantun, Pucara, Turu Turu kantun, Julu kantun, Añawani kantun, Yambata kantun)
  - Coacarí kantun: 57% aymara
- Alonso de Ibáñez pruwinsya qhichwa simi aymara simipas (kantunkuna: Sakaka kantun, Wila Sirka kantun, Charca, Iturata, Carcoma)
  - Kantunkunapi: Sillu Sillu, Qhariphuyu kantun, Chujlla kantun, Wanaquma kantun, Challwiri kantun, Jankhu Jankhu kantun, Juntawi kantun, Chaykuriri kantun, Ovejería, Wila Wila, Tarwa Chapi: 90-100% aymara
- Chayanta pruwinsya qhichwa simi aymara simipas (kantunkuna: Chayala kantun, Qampaya kantun, Puquqwata kantun, Takarani kantun, Qisim Phuku kantun)
- Tomás Frías pruwinsya
  - Urmiri kantun 74% aymara, 99% qhichwa, 68% kastilla
Quchapampa suyu:
- Jayupaya pruwinsya
  - Kukapata kantun 90% aymara
  - Kallchani kantun: 5% aymara
  - Jayupaya kantun: 11% aymara
- Tapaqari pruwinsya
  - Leque kantun: 95% aymara, 35% aymara-qhichwa, 39% qhichwa, 52% kastilla
  - Ch'alla kantun: 83% aymara, 50% aymara-qhichwa, 66% qhichwa, 83% kastilla simi
Chuqichaka suyu:
- Urupisa pruwinsyapi, Pujpu kantun
Beni suyu:
- Ballivián pruwinsya: Rurrenabaque, Yukumu

Piruwpi

Chilipi

48.477 aymara rimaq (runa 14+ wata) 1992-93 watakunapi (Hatun yupaypi) (Aylwin 1994), aswanta Qullawpi:

Región XIV I-pas (Arika Parinaqutapas suyu Tarapaka suyupas): Tarapaka, Arica, Iquique, 15.439 runa
Región II (Antofagasta suyu): 4.187 runa
Región III (Atakama suyu): 1.289 runa
Región IV (Kukimpu suyu): 2.093 runa
Región V (Valparaíso suyu): 2.968 runa
Región Metropolitana (Santiago suyu): 12.165 runa
Región VI (Libertador General Bernardo O'Higgins suyu): 1.316 runa
Región VII (Mawlli suyu): 1.725 runa
Región VIII (Biobío suyu): 3.815 runa
Región IX (Arawkaniya suyu): 1.199 runa
Región XIV, X-pas (Mayukuna suyu Quchakuna suyupas): 1.602 runa
Región XI (Aisén suyu): 131 runa
Región XII (Magallanes Antartika suyu): 203 runa

Kaypipas qhaway

Aymara runa

Pukyukuna

↑ butler.cc.tut.fi Aymara simi k'itikuna (Albo 1995) (kastilla simi)

Hawa t'inkikuna

Aymara simipi multimidyam

[1] utler.cc.tut.fi Aymara simi k'itikuna (Albo 1995) (kastilla simi)

[1]

@@ Siq'i 187: / Siq'i 187: @@
 [[Katiguriya:Chilipi rimay]]
-[[af:Aymara]]
-[[an:Idioma aimara]]
-[[ar:لغة أيمارا]]
-[[ast:Llingua aymara]]
-[[ay:Aymar aru]]
-[[az:Aymara dili]]
-[[bat-smg:Aimaru kalba]]
-[[be:Аймара, мова]]
-[[bg:Аймара]]
-[[bn:আইমারা ভাষা]]
-[[br:Aymareg]]
-[[ca:Aimara]]
-[[ckb:زمانی ئەیمارا]]
-[[cs:Ajmarština]]
-[[da:Aymara (sprog)]]
-[[de:Aymara (Sprache)]]
-[[en:Aymara language]]
-[[eo:Ajmara lingvo]]
-[[es:Idioma aimara]]
-[[et:Aimara keel]]
-[[eu:Aimara]]
-[[fa:زبان آیمارا]]
-[[fi:Aimaran kieli]]
-[[fr:Aymara]]
-[[gl:Lingua aimará]]
-[[gn:Aimarañe'ẽ]]
-[[gv:Aymarish]]
-[[hr:Ajmarski jezik]]
-[[id:Bahasa Aymara]]
-[[io:Aymarana linguo]]
-[[is:Aímaríska]]
-[[it:Lingua aymara]]
-[[ja:アイマラ語]]
-[[ka:აიმარა (ენა)]]
-[[ko:아이마라어]]
-[[kv:Аймара (кыв)]]
-[[la:Lingua Aymara]]
-[[lij:Aymara]]
-[[lt:Aimarų kalba]]
-[[lv:Aimaru valoda]]
-[[mi:Reo Aymara]]
-[[mk:Ајмарски јазик]]
-[[mr:आयमारा भाषा]]
-[[ms:Bahasa Aymara]]
-[[nah:Aimaratlahtōlli]]
-[[nds:Aymara (Spraak)]]
-[[nl:Aymara (taal)]]
-[[nn:Aymara]]
-[[no:Aymara (språk)]]
-[[nv:Aymara bizaad]]
-[[os:Аймараг æвзаг]]
-[[pl:Język ajmara]]
-[[pms:Lenga aymara sentral]]
-[[pnb:آیمارا]]
-[[pt:Língua aimará]]
-[[ro:Limba aimara]]
-[[ru:Аймара (язык)]]
 [[se:Aymaragiella]]
-[[simple:Aymara language]]
-[[sl:Ajmarščina]]
-[[sq:Gjuha aimare]]
-[[sr:Ајмара (језик)]]
-[[stq:Aymara]]
-[[sv:Aymara (språk)]]
-[[ta:ஐமர மொழி]]
-[[tr:Aymaraca]]
-[[uk:Аймара (мова)]]
-[[vi:Tiếng Aymara]]
-[[wa:Aymara]]
-[[xmf:აიმარა (ნინა)]]
-[[zh:艾馬拉語]]