Awqaq sipas suyu

Amarumayu sach'a-sach'a suyu nisqamanta ñawirinaykipaq chaypi qhaway.

Amarumayu suyu Amarumayu jach'a suyu Departamento de Amazonas
Utkupampa mayu, Amarumayu suyu (Piruw)
Amarumayu suyu	Wallqanqa
	Unancha
.
Mama llaqta	Piruw
Tinkurachina siwikuna	2º 59" S, 77º 9" y 78º 42" W
Pruwinsyakuna	7
Distritukuna	83
Uma llaqta	Chachapuyas
Simikuna	qhichwa simi, kastilla simi, aguaruna simi, wambisa simi
Runakuna	375.993 (inei 2007)
Runa ñit'inakuy	- runa / km²
Hallka k'iti kanchar	39.249,13 km²
Hanaq kay	- m
Kamasqa wata	21 ñiqin ayamarq'a killapi 1832 watapi
Umalliq	Oscar Altamirano Quispe
Karu rimay yupay	+41
Pacha suyu	UTC-5
Qhichwa simipi llika tiyanan
Kastilla simipi llika tiyanan	regionamazonas.gob
Amarumayu suyup pruwinsyankuna

Amarumayu suyu nisqaqa (aymara simipi: Amarumayu jach'a suyu; kastilla simipi: Departamento de Amazonas) Piruw mama llaqtap suyum. Uma llaqtanqa Chachapuyas llaqtam.

Allpa saywachi

• Amachasqa sallqa suyukuna: Abiseo mayu mamallaqta parki - Ichigkat muja - Kuntur walla mamallaqta parki - Santiago-Comaina risirwa suyu - Qulan walla risirwa suyu
• Mayukuna Kumayna mayu, Marañun, Nieva mayu, Chinchipi mayu, Utkupampa mayu, Imasa mayu, Cenepa mayu, Santiago mayu.
• Quchakuna: Kunturqucha (Chachapuyas - Leymebamba), Del Porvenir (Bagua - Aramango), Chunsa qucha (Bagua - Copallín), Pumaqucha (Bongará pruwinsyapi)
• Q'asakuna: Barro Negro (3.680 m) Chachapuyaspi; Miguel Pardo (2.930 m) Bongará pruwinsyapi Rioja pruwinsya pipas; Chanchilla (2.212 m) (Chachapuyas pruwinsyapi Campanquiz wallapipas (1.200 m) (Kunturkanki pruwinsyapi).
• Mayu punkukuna: Dorpin (600 m), Mansirichi punku (500 m), Huaracayo (450 m), Umari (450 m) Kunturkanki pruwinsyapi, Rintima punku (500 m) Bagua pruwinsyapi.

Pulitika Rakiy

Qanchis pruwinsyanmi kan.

Pruwinsya	Runakuna (2007)	Uma llaqta
Bagua	71.757	Bagua
Bongara	27.465	Jumbilla
Chachapuyas	49.700	Chachapuyas
Kunturkanki	43.311	Santa María de Nieva
Luya	48.328	Lamud
Rodríguez de Mendoza	26.389	Mendoza
Utkupampa	109.043	Hatun Bawa

Runakuna

Amarumayu suyupi Awahun, Wampisa runakunam tiyanku.

Simikuna

Amarumayu suyupiqa aswanta kastilla simitam rimanku.

Simi	Rimaqkuna 2004 (%)	Rimaqkuna 2009 (%)
Qhichwa simi	0,4	0,3
Indihina simi /1	2,4	13,7
Kastilla simi	97,0	85,7
Hukkuna /1	0,2	0,3

/1 inlish simiwan, ruqt'u runakunawan

Amarumayu suyupiqa aguaruna simitam, kastilla simitam, qhichwa simitam, wambisa simitam rimanku.

Pruwinsya	Kastilla simita rimaqkuna /1	%	Indihina simita rimaqkuna /1, /2	%
Bagua	47,489	76.1	14,832	23.8
Bongará	24,439	99.5	47	0.2
Chachapuyas	44,292	99.3	170	0.4
Kunturkanki	3,348	9.6	31,499	90.2
Luya	42,231	99.3	42	0.1
Rodríguez de Mendoza	23,525	99.6	26	0.1
Utkupampa	95,853	99.5	324	0.3
Llapan	281,177	85.4	46,940	14.3

/1 Rimaqkuna: 5 / 5+ wata

/2 Indihina simi: qhichwa simi, aymara simi, ashaninka simi icha huk indihina simi (mana hawa simi)

Pukyu:

Karu puriy

Marañun mayu, Amarumayu suyupi

• Kuélap
• Gocta phaqcha
• Wañusqakunap llaqtan
• Quiocta mach'ay
• Belén qhichwa
• Carajía
• Hatun Wilaya

Yachachiy

• Wawa wasikuna : 285
• Huch'uy yachay wasikuna: 1.082
• Chawpi yachay wasikuna: 163
• Yachay sunturkuna:

Suyupi paqarisqakuna

Rikcha:Tupac amaru ii 01.png

Tupaq Amaru II

• Tupaq Amaru iskay ñiqin / José Gabriel Kunturkanki

Kaypipas qhaway

• Chachapuya runashimi
• Amarumayu sach'a-sach'a suyup Kichwa runan

Hawa t'inkikuna

• Saywitu: Amarumayu suyu
• regionamazonas.gob.pe (kastilla simi)

Punku p'anqa: Piruw