Q'arachupa nisqapaq musuqchasqapura wakin kaynin
Contenido eliminado Contenido añadido
kichwa '''Lluchuchupa''' (="q'arachupa"),<ref> |
'''Chaha''' ('''Chaja''',<ref name="sinchipura">[http://www.parksinperil.org/espanol/files/eval_sinchipura_047.pdf Evaluación rápida dentro de la Asociación Sinchi Pura], Carlos Boada T.</ref> '''Chakka''')<ref name="eduecu" /> |
||
Siq'i 33: | Siq'i 33: | ||
**''[[Micoureus]]'' |
**''[[Micoureus]]'' |
||
}} |
}} |
||
'''Q'arachupa''',<ref name="qshks">{{Ref QSHKS}}</ref><ref name="laime">{{Ref Laime}}</ref> '''Unkaka'''<ref name="qshks" /><ref name="laime" /> icha '''Muka''',<ref name="laime" /> [[kichwa]]pi '''Chucha''',<ref name="eduecu">{{Ref EduEcu|52|chakka. ''p. 60.'' chucha}}</ref><ref>[http://www.rededucar.ec/edu/file.php%2F1%2FCultura_General/Idiomas_Nativos/Kichwa/WIWAKUNAMANTA_Animales.doc Wiwakunamanta - Animales]</ref> '''Chaja'''<ref name="sinchipura">[http://www.parksinperil.org/espanol/files/eval_sinchipura_047.pdf Evaluación rápida dentro de la Asociación Sinchi Pura], Carlos Boada T.</ref> |
'''Q'arachupa''',<ref name="qshks">{{Ref QSHKS}}</ref><ref name="laime">{{Ref Laime}}</ref> '''Unkaka'''<ref name="qshks" /><ref name="laime" /> icha '''Muka''',<ref name="laime" /> [[kichwa]]pi '''Chucha''',<ref name="eduecu">{{Ref EduEcu|52|chakka. ''p. 60.'' chucha}}</ref><ref>[http://www.rededucar.ec/edu/file.php%2F1%2FCultura_General/Idiomas_Nativos/Kichwa/WIWAKUNAMANTA_Animales.doc Wiwakunamanta - Animales]</ref> '''Chaha''' ('''Chaja''',<ref name="sinchipura">[http://www.parksinperil.org/espanol/files/eval_sinchipura_047.pdf Evaluación rápida dentro de la Asociación Sinchi Pura], Carlos Boada T.</ref> '''Chakka''')<ref name="eduecu" /> icha '''Lluchuchupa''',<ref>[http://repository.unm.edu/bitstream/handle/1928/11543/Mam%C3%ADferos%20de%20la%20amazon%C3%ADa%20ecuatoriana.pdf?sequence=1 Mamiferos de la Amazonía ecuatoriana, Los nombres vernáculos] (PDF) Kichwa: Llucho chupa: ''Philander andersoni.''<br />[[Kichwa]]pi ''Lluchu chupa'' = [[urin runasimi]]pi ''Q'ara chupa''.</ref> [[anqash rimay]]pi '''Muuka'''<ref>{{Ref SQ Anqash}}</ref> icha '''Achaku'''<ref>Francisco Javier Carranza Romero: Diccionario Quechua Ancashino - Castellano. Edición y prólogo de Wolf Lustig. Celesa, University of Texas 2003.<br />[[Haqaru simi]]mantachá hamun, rikuypas ''[[:ay:achaku]],'' "[[ukucha]]".</ref> ''(ordo Didelphimorphia, familia Didelphidae)'' nisqakunaqa, Buliwyapi '''Achuqalla'''<ref name="laime" /> nisqapas huk [[wayaqayuq ñuñuq|wayaqayuq]] [[ñuñuq]]kunam, [[Abya Yala]]pi kawsaq, [[tukuy mikhuq]]. |
||
Huk q'arachupakunaqa allpa hawanpim kawsan, hukkunataq [[sach'a]]kunapim. |
Huk q'arachupakunaqa allpa hawanpim kawsan, hukkunataq [[sach'a]]kunapim. |
17:24 7 hul 2011-pa llamk'apusqan
- Umawa suyupi "karachupa" nisqa khirkinchu (ordo Cingulata, familia Dasypodidae) nisqakunamanta ñawirinaykipaq chaypi qhaway.
Q'arachupa (Achaku) | |||||||||||||
---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
Mit'an kamay | |||||||||||||
| |||||||||||||
Rikch'ana | |||||||||||||
|
Q'arachupa,[1][2] Unkaka[1][2] icha Muka,[2] kichwapi Chucha,[3][4] Chaha (Chaja,[5] Chakka)[3] icha Lluchuchupa,[6] anqash rimaypi Muuka[7] icha Achaku[8] (ordo Didelphimorphia, familia Didelphidae) nisqakunaqa, Buliwyapi Achuqalla[2] nisqapas huk wayaqayuq ñuñuqkunam, Abya Yalapi kawsaq, tukuy mikhuq.
Huk q'arachupakunaqa allpa hawanpim kawsan, hukkunataq sach'akunapim.
Rikch'aqkuna
Kaymi huk rikch'aqninkuna:
- Hatun q'arachupa, Hatun chaja (Philander andersoni)
- Kilampu (Philander oppossum)
- Sinik, Mintal chaja (Didelphis marsupialis)
- Chincha q'arachupa (Didelphis virginiana) - Chawpi, Chincha Awya Yalapi kawsaq
- Chikayu (Marmosa murina)
- Siyantpitsu (Caluromys lanatus)
- Yaku q'arachupa (Chironectes minimus)
- Ayntaka (Metachirus nudicaudatus)
- Chaja (Glironia venusta)
- Chaja (Monodelphis adusta)
Pukyukuna
- ↑ 1,0 1,1 Qheswa simi hamut'ana kuraq suntur: Simi Taqe Qheswa - Español - Qheswa. Qusqu, Piruw 2006.
- ↑ 2,0 2,1 2,2 2,3 Teofilo Laime Ajacopa: Iskay simipi yuyayk'ancha. La Paz - Bolivia, 2007.
- ↑ 3,0 3,1 Fabián Potosí C. et al., Ministerio de Educación del Ecuador: Kichwa Yachakukkunapa Shimiyuk Kamu, Runa Shimi - Mishu Shimi, Mishu Shimi - Runa Shimi. Quito (DINEIB, Ecuador) 2009. p. 52. chakka. p. 60. chucha.
- ↑ Wiwakunamanta - Animales
- ↑ Evaluación rápida dentro de la Asociación Sinchi Pura, Carlos Boada T.
- ↑ Mamiferos de la Amazonía ecuatoriana, Los nombres vernáculos (PDF) Kichwa: Llucho chupa: Philander andersoni.
Kichwapi Lluchu chupa = urin runasimipi Q'ara chupa. - ↑ Leonel Alexander Menacho López / Ministerio de Educación del Perú: Yachakuqkunapa Shimi Qullqa - Anqash Qichwa Simichaw. Lima, Piruw 2005.
- ↑ Francisco Javier Carranza Romero: Diccionario Quechua Ancashino - Castellano. Edición y prólogo de Wolf Lustig. Celesa, University of Texas 2003.
Haqaru simimantachá hamun, rikuypas ay:achaku, "ukucha".
Hawa t'inkikuna
- Commons nisqaqa multimidya kapuyninkunayuqmi kay hawa: Q'arachupa.
- Wikispecies nisqaqa qillqasqa p'anqayuqmi kay hawa: Q'arachupa