Tawantinsuyu nisqapaq musuqchasqapura wakin kaynin
Inkakunap tawantin suyun |
|||
Siq'i 46: | Siq'i 46: | ||
[[Rikcha:Location Tawantin Suyu.png|thumb|400px|Tiqsi muyupi Tawantinsuyu saywitu.]] |
[[Rikcha:Location Tawantin Suyu.png|thumb|400px|Tiqsi muyupi Tawantinsuyu saywitu.]] |
||
[[Rikcha:Banner_of_the_Inca_Empire.svg|thumb|Tawantinsuyup [[wiphala]]n.]] |
[[Rikcha:Banner_of_the_Inca_Empire.svg|thumb|Tawantinsuyup [[wiphala]]n.]] |
||
'''Tawantinsuyu''' nisqaqa [[Inka]]kunap [[mama llaqta]]nkus karqan, [[tawantin]] suyuyuq kaq. [[Qusqu]] llaqtas [[uma llaqta]]n kaptin, [[unancha]]nkutaq [[wiphala]]s karqan. Kunan pachaqa [[Antikuna]]p runankunam kikinkunatapas llaqta suyunkunatapas [[kawsay |
'''Tawantinsuyu''' nisqaqa [[Inka]]kunap [[mama llaqta]]nkus karqan, [[tawantin]] suyuyuq kaq. [[Qusqu]] llaqtas [[uma llaqta]]n kaptin, [[unancha]]nkutaq [[wiphala]]s karqan. Kunan pachaqa [[Antikuna]]p runankunam kikinkunatapas llaqta suyunkunatapas [[kawsay saphi]]ntapas Tawantinsuyu nikunku. |
||
== Inkakunap tawantin suyun == |
== Inkakunap tawantin suyun == |
11:30 13 hul 2010-pa llamk'apusqan
1197 - 1572 | |||||||||
Llaqta qayanqillqa: Ama llulla, ama suwa, ama qilla | |||||||||
Uma llaqta • Runakuna • Tinkurachina siwikuna |
Qusqu 12 000 000 13°30′ S 71°58′ O | ||||||||
Aswan hatun llaqta | Qusqu | ||||||||
Tukri simi • Huk simikuna |
Qhichwa simi Pukina (wañusqa), Aymara, hukkunapas | ||||||||
Kamachiy | Apsulutu qhapaq suyu | ||||||||
Manku Qhapaqmanta Tupaq Amarukama | |||||||||
Wiñay kawsay • Kamasqa • Puchukasqa |
1197 (Manku Qhapaq) 1572 (Kastilla Atiy) | ||||||||
H. k. k'anchar • Tukuy • % yaku Saywakuna Chalakuna |
~2.000.000 km² ~0,4% ~12.000 km ~6.000 km | ||||||||
Runakuna • Tukuy • T'iqisqa kay |
15.000.000-chá ~7.5 hab./km² | ||||||||
Distritos | n/d | ||||||||
|
Tawantinsuyu nisqaqa Inkakunap mama llaqtankus karqan, tawantin suyuyuq kaq. Qusqu llaqtas uma llaqtan kaptin, unanchankutaq wiphalas karqan. Kunan pachaqa Antikunap runankunam kikinkunatapas llaqta suyunkunatapas kawsay saphintapas Tawantinsuyu nikunku.
Inkakunap tawantin suyun
Qusqu, Inkakunap uma llaqtanñas ñawpa pachañas Qusqu qhapaq suyu pachañas tawantin llaqta suyuyuqsi karqan. Chaypacha Hanan Qusqu, Urin Qusqu suyus karqan, chay iskay suyutaq iskaymansi rakisqa karqan, tawantin suyus.
1438 watapi Pachakutiq Inka Yupanki Chanka runakunata atipaspa hatunkaray suyuta hap'iptinsi, Inkakunap atinin anchata mast'arikurqansi. Ñawpa pacha hina, manas qhapaq llaqtallapichu, ichataq tukuy atipasqan suyuntinpis tawantin rakin kamarirqanku. Chay tawantin suyunkaqa karqan: Chinchaysuyu, Antisuyu, Kuntisuyu, Qullasuyu. Suyunkunap kuchuvkunaqa uma llaqtapi, Qusqupi, tarikurqanku. Tawa suyumanta Tawantinsuyu suti hamun.
Suyukuna
Chinchaysuyu
Antisuyu
Kuntisuyu
Qullasuyu
Tawantinsuyu | ||||||
---|---|---|---|---|---|---|
|