Punku p'anqa: Kawsay yachay

Kawsay Yachay

Kawsay yachay nisqaqa (latin simipi: Biologia; kastilla simipi: Biología) istudyah yachaymi tukuy kawsaqkunata. Kawsay yachaymi ñawpa musuqpas. Ñawpa yachay hina, Aristotelis (384 watamanta 322 watakama K.ñ.) Kawsay yachaypa taytansi. Paymi tiksikuh huk jatun qillqasqap paqarichoqnin watiqaypi.

XIX pachakwatapi, Kawsay yachay musuq yachaytam kawsay pachap wiñay kawsayninpa yanapanrayku tukuchikusqan: Schleiden Schwannpas Kawsaykuqpa Iñiyninmantam rimaranku; Pasteur Byuhinisismantam rimaran; Lamarck Darwinpas huktaq yachaqkunapas rikch'aqyaymanta rimaranku

Katiguriya:Kawsay yachay

Qillqakuna

Kawsay yachay Ch'uyanchaku Uywakuna Ñuñuqkuna: Ñuñuq - Paqucha - Puma - Ukumari - Usqullu - Uturunku - Asnu - Kawallu - Waka - Taruka - Iskay ruk'anayuq - K'usillu - Khankiq Pisqukuna: Pisqu - Kuntur - Wachwa - Chhukruna - Ch'usiqa - Wallpa - Waqar - Hatun Waqar - Mayu sunsu - Tunki Challwakuna: Challwa Palamakuna: Palama - Akatanqa - K'uslulu - Ninakuru - Pillpintu - Sisi - Suntu Llamp'u uywakuna: Ch'uru - Wiksachaki Aycha uquq ñuñuq - Ch'ulla ruk'anayuq - Iskay ruk'anayuq - Sillwichaki - Pakcha: Apasanka - Kusi-kusi - Sira-sira Yurakuna Yura - Kinwa - Sara - Papa - Chilltu - Chirimuya - Mallki - Tintin - Awaymantu - Chilina - Lurasnu - Kichkaluru - Luqma - Waysallpu - Kina-kina - Inchik - Awina - Arrus - Sintinu - Siwara - Triyu - Chaqallu - Pakay - Sach'a-sach'a - Chaqallu yura rikch'aq ayllu - Chaqullu yura urin rikch'aq ayllu - Ch'ulla phutuy raphiyuq - Tara yura urin rikch'aq ayllu - Thaqu yura urin rikch'aq ayllu - Iskay phutuy raphiyuq - Qatasqa muruyuq - Llat'an muruyuq - Kimsa khata sisayuq - Papa yura rikch'aq ayllu - Yura rikch'aq ayllu - Wayuq - Ch'antasqa tuktuyuq rikch'aq ayllu‎ Mitan kamay Mitan kamay - Rikch'aq - Rikch'ana - Rikch'aq ayllu - Rikch'aq ñiqi - Rikch'aq sinri - Rikch'aq putu - Rikch'aq t'aqa - Rikch'aq suyu

Kawsay yachaqkuna Aristutilis - Carl von Linné - Karlus Darwin - Gregor Mendel - Alfred Russel Wallace - Alfred Day Hershey - Martha Chase - James Watson - Francis Crick - Andreas Vesalius - William Harvey - Lazzaro Spallanzani - Georges Louis Leclerc, Buffonpa Kuntin - Matthias Jakob Schleiden - Theodor Schwann - Luwis Pasteur - Jean-Baptiste Lamarck Kawsaqkunap rikch'aqyaynin Carl von Linné - Charles Darwin - Jean-Baptiste Lamarck Kawsaykuq Kawsaykuq - Añaki Kawsay chaqllisinchi Imayay yamkiy - Miraykuy - Samay - Ispay - Inti wayllay - Wiksayay - Wachay / Yuriy Kawsay Pacha Yachay Kawsay Pacha Yachay - Ernst Haeckel - Kawsay Pacha Ñawrakuna Kurku yachay - Wanuchana - Ch'ullayuq

Hatunruku Ima

Atih ruwayta imakuna

• Musuq qillqasqakuna (kachkah pukapi) qallarinanchis.
• Runqu qillqasqakuna tukunanchis.

Kaytataq yacharqankiri?

• Lliw kawsaqkuna kawsaykuqkunamanta ruwasqa kachkanku.
• Kawsaqkunap tawqa imaymanankukuna kan: uywakuna, yurakunapas, kallampakunapas ancha taksa kawsaqkunapas.

Wikiruraykamaykuna

Wikiruraykamay Piruw (kastilla simipi)

Huk punku p'anqakuna

Huk yaykuna punku hina qillqakuna