Yupa kamanpura

Wikipediamanta

Mushuq rumilla patsachu (era neolítica) runakuna qallariyaran yupayta (contar), yapayta (sumar), qichuyta (restar), yayuyaran may karuyaqtan (distancia) aywayanqanta. Chunka (diez) rukanakuna-wan (dedos) yupayaran. Tsaynúpa yuritsiyaran chunkata, chunka atska yupay awaykunapa (sistemas de numeración) tákuna-n (base). Kanaqa kay qurqaku, rurananinntawan arupayan:

  1. Wari yupakuna {0, 1, 2, 3, 4 ...} ( de modo natural)( maypis paqariran wariruna mitapi) [1]
  2. Ishkanman yupakuna {0, 1 -1 2 -2 3 -3 4 -4 ...} (dos direcciones = ishkay manyapa)
  3. Chunkapa yupakuna ( números decimales)
  4. Rakina yupakuna ( números racionales) ( en fracciones)
  5. Tupu yupakuna (números reales) (para medir) ( √2= 1,4142..., Manchakaran Pitaqoras yachaq ayllun; Π2, yaykun tinkullpapa qara tupuyninman, 'toro' nisqa Kastilla simi; 45/37; 2+ )
  6. Allawka yupakuna (números positivos) ( 1, 3.45, 3/15, π, e, , etc.)
  7. Itsuq yupakuna (números negativos) ( -2, -45.18, -4/7, -0.010010001..., etc)
  8. Tiwikipu yupakuna ( números irracionales) ( infinidad de cifras) ( π3/4; 0,1011011101111...; : )
  9. Tullupatsi yupakuna (números algebraicos) ( arregla huesos)( 1; -3/4; 1-2i)
  10. Qishpihawa yupakuna (números trascendentes) ( libre de raíces) ( 2e; 2√2 )
  11. Wakcha yupakuna (números primos) ( 2; 47; 37, etc.)
  12. Kapuq yupakuna ( números compuestos)( 24 tiene ocho factores)
  13. Wakchamaha yupakuna ( primos entre sí) ( 23, tiene dos factores)
  14. Mata-wakcha yupakuna (primos gemelos)( 29 y 31; 41 y 43, etc.)
  15. Tsulla yupakuna ( números impares)
  16. Maha yupakuna ( números pares)
  17. Panpa yupakuna (números complejos) ( 'números del plano') ( 2 + 7i; -5 + 1/2i)
  18. Muspa yupakuna ( números imaginarios) ( 'existen' en el sueño)( 2i, -71; 0,147i, etc. )
  19. Chusku maha yupakuna (cuaterniones)( cuaternas ordenadas) [2]

Pukyukuna[llamk'apuy | pukyuta llamk'apuy]

  1. Diccionario de Matemática Quechua Castellano Inglés Derrama Magisterial, Lima (1915) ISBN 978-612-4201-48-6
  2. Llaqwa Atoq: Yupa yachay qullqa manaraq mashtakantsu
"https://qu.wikipedia.org/w/index.php?title=Yupa_kamanpura&oldid=640157" p'anqamanta chaskisqa (Wikipedia, Qhichwa / Quechua)