Sapara rimaykuna
Sapara simikuna nisqaqa huk rimaykunap ayllunmi, Amarumayu sach'a-sach'a suyupi.
Wiñay kawsay[llamk'apuy | pukyuta llamk'apuy]
Ispañulkuna Awya Yalata manaraq atiptin ancha runasapa (pachak waranqamanta aswan rimaqniyuqchá) karqaspapas, kunan pacha tukuy sapara rimaykuna yaqa wañusqañam. K'awchu waq'ayaypi achka waranqa sapara rimaq runakunas wañurqan.
Ima rimayninkuna[llamk'apuy | pukyuta llamk'apuy]
Tukuy kawsaqraq sapara rimaykunaqa Piruwpim, Sapara simillataq Ikwadurpim.
Kaymi sapara rimaykuna:
- Andoa simi [anb] (wañusqaña)
- Arabela simi [arl] (50 rimaqniyuq)
- Awshiri simi [avs] (wañusqaña)
- Kawaranu simi [cah] (5 rimaqniyuq)
- Ikitu simi [iqu] (35 rimaqniyuq)
- Omurano simi [omu] (wañusqaña)
- Sapara simi [zro] (hukllaraq rimaqniyuq)
- Kunampu simi [tuyrun manam kanchu] (wañusqaña)
Huk rimankuna[llamk'apuy | pukyuta llamk'apuy]
| Sapara rimaykunapi sutip rantinkuna | |||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Ñuqa | Qam | Pay | Ñuqanchik | Ñuqayku | Qamkuna | Paykuna | |
| Sapara | ko / kwi / k- | ʧa / ʧ- / k-/ ki | naw / no / n-ˑ | pa /p- | kana /kaʔno | kina / kiʔno | na |
| Arabela | janiya / -nijia / cua cuo- / cu- / qui |
quiajaniya / quiaa / quia / quio- -quia / cero |
nojuaja / na / ne- / no- -Vri / -quinio |
pajaniya / paa / pa / po- pue- / -pue |
canaa | niajaniya / niaa / nia / nio- | nojori / na / no- |
| Ikitu | cu / quí / quíija | quia / quiáaja | anúu / anúuja | p'++ja | cana / canáaja | naá / nahuaáca | |
| Kunampu | kwiɣia / ku | kyaχa | |||||
Kay hinatam rimakuna siq'inchasqa, sapara simipi:
- (1) sawanaw iawka sawan
iawka - utku+q'aytu
- 'utku q'aytu'
- (2) ko-áno ariáwko
- ñuqa.huklla yupa+mama+allqu
- 'mamaypa allqun' (kichwa rimaypi hina: 'ñuka mamapak allku')
Kay qatiqpi huk yupay rimankunam:[1]
| Yupay | Sapara | Andoa | Arabela | Ikitu | Kawaranu | Ñawpa sapara |
|---|---|---|---|---|---|---|
| 1 | nukaki | nikínjo | nikiriyatu | nóki | núki | *nuki- |
| 2 | namisciniki | (iški) | ka:piki | kó:mi | kó:mi | *ko:pi(?) |
| 3 | haimuc- kumarači |
(kímsa) | jiu:jinaraka | sesára- maxetâ |
sesé:ra- makitána |
|
| 4 | [2] + ckaramaitacka |
sa: kake:takaja | sora- máxetan |
sora- máxetan |
||
| 5 | [4] + [1] | tixere tseó:naka |
tixe:ri kiwánaka |
|||
| 6 | [3] + ckaramaitacka |
Wichq'achiq () nisqapi: kichwa rimaymanta rimakuna.